Cheiracanthium pelasgicum

Harika bir örümcek türü daha! Cheiracanthium pelasgicum, Cheiracanthiidae familyasına ("Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri" veya "Sarı Kese Örümcekleri" olarak bilinirler) ait, Palearktik bölgede geniş bir yayılışa sahip küçük-orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, genellikle bitki örtüsü üzerinde kese şeklinde ipek yuvalar yaparak yaşarlar ve geceleri avlanırlar.

Cheiracanthium pelasgicum: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Cheiracanthium pelasgicum için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. İngilizcede "Pelasgic Sac Spider" gibi bir adla anılabilir. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Cheiracanthium" cinsi, Carl Ludwig Koch tarafından 1839'da tanımlanmıştır. "Pelasgicum" epiteti ise eski Yunanistan'ın Pelasglar olarak bilinen antik halkına veya coğrafi bir bölgeye atıfta bulunabilir.

Cheiracanthium pelasgicum, Cheiracanthiidae familyasına ait küçük-orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1837 yılında Carl Ludwig Koch tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Cheiracanthium pelasgicum'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Cheiracanthiidae Wagner, 1887 (Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri / Sarı Kese Örümcekleri)
• Cins (Genus): Cheiracanthium C. L. Koch, 1839
• Tür (Species): Cheiracanthium pelasgicum C. L. Koch, 1837

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Cheiracanthium pelasgicum, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında, yani Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya, Orta Asya ve Çin'de yayılış göstermektedir. Ayrıca Cezayir'den de kayıtları bulunmaktadır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygındır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Cheiracanthium pelasgicum adı geçmektedir. Örneğin, Kilis, Mersin, Adana, Kahramanmaraş gibi illerden kayıtları mevcuttur. Bu durum, türün Türkiye'nin çeşitli habitatlarında, özellikle açık ve ekilmemiş arazilerde, çalılar ve ot kümelerinde bulunabileceğini göstermektedir. Şu anda bulunduğunuz İstanbul'da da parklarda, bahçelerde, otluk alanlarda ve çalılıklarda bu türle karşılaşmak mümkündür.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük-orta boyutlu örümceklerdir. Vücut uzunlukları genellikle 5 ila 8 mm civarındadır.
• Erkek: Yaklaşık 6.7 mm vücut uzunluğuna sahip olabilir.
• Dişi: Yaklaşık 6.65 mm vücut uzunluğuna sahip olabilir.
• Renk: Genellikle paslı sarı veya kahverengi-sarı tonlardadır.
• Prosoma (Karapaks): Paslı sarıdır. Dorsalde (sırtında) ince, daha açık bir çizgi ile bölünmüş uzunlamasına koyu bir bant bulunabilir. Yanları kahverengi olabilir.
• Opisthosoma (Karın): Zeytin kahverengisi olup, sırtta daha açık renkte ve kum saati şeklinde koyu kahverengi uzunlamasına bir desene sahip olabilir.
• Bacaklar: Kahverengi-sarı renktedir ve uzundur.
• Ayırt Edici Özellikler:Uzun Ön Bacaklar: Cinsin genel özelliği olarak, birinci bacak çifti diğer bacak çiftlerinden belirgin şekilde daha uzundur ve öne doğru yönelmiştir.
• Pedipalpler (Erkek): Erkek pedipalplerinin yapısı tür teşhisinde kritiktir. Tek bir tibial apofize sahiptir.
• Epigyn (Dişi): Dişi epigynin yapısı da türler arasında ayrım yapmak için kullanılır.
• Ağ Yapısı: Kese şeklinde yuvalar (retreats) yapma alışkanlığı bu cinsin karakteristik özelliğidir.
• Habitat Tercihi: Nemli açık veya ekilmemiş arazide, çalılar ve ot kümelerinde bulunurlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium pelasgicum, görünüş itibarıyla diğer 'sarı kese örümceklerine' benzer. Özellikle karınlarındaki kum saati şeklindeki desen (bazı bireylerde daha belirgin olabilir) ve paslı sarımsı renkleriyle dikkat çekebilirler. Gece aktif olan bu örümcekler, gündüzleri bitki örtüsü arasına ördükleri ipek keselerde gizlenirler. Zehirleri insanlar için genellikle lokal ve geçici semptomlara neden olur. Tarım alanları ve doğal ekosistemlerde zararlı böceklerin kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Cheiracanthium pelasgicum, genellikle otların, çalılıkların veya bitki yapraklarının uçlarını veya kenarlarını ipek ipliklerle bükerek veya bir araya getirerek karakteristik kese şeklindeki yuvalarını (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar, gündüzleri saklanmak, tüy değiştirmek ve yumurta keselerini korumak için kullanılır.
• Habitat Tercihi: Nemli açık veya ekilmemiş araziler, çalılar, ot kümeleri, tarlalar, orman kenarları ve bahçeler gibi çeşitli doğal ve yarı doğal habitatlarda bulunurlar.
• Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz bir şekilde saklanır, geceleri ise avlanmak için hızlı ve çevik bir şekilde dışarı çıkarlar. Ağ kurmazlar, bunun yerine avlarını aktif olarak kovalayarak yakalarlar.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, bitki örtüsü üzerinde bulunan küçük böcekler ve diğer küçük omurgasızlardır.
• Üreme: Dişiler, yumurta keselerini ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır. Dişi, yavrular yumurtadan çıkana ve dağılana kadar yumurta kesesini korur. Yaşam döngüleri, diğer Cheiracanthium türleriyle benzer olup, tek yıllık bir yaşam süresi beklenir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Cheiracanthium pelasgicum da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar. Cheiracanthium cinsinin genel olarak tıbbi açıdan öneme sahip zehire sahip olduğu bilinir. Zehirleri sitotoksik ve/veya nörotoksik bileşenler içerebilir.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Bu türün ısırığı insanlar için rahatsız edici olabilir, ancak genellikle ciddi veya hayatı tehdit edici değildir. Cheiracanthium türlerinin ısırıkları genellikle lokal semptomlarla seyreder.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium pelasgicum'un zehri, insanlar için genellikle hafif veya orta derecede rahatsız edici semptomlara neden olur. Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan lokal ağrı, kızarıklık ve şişlik en yaygın etkilerdir. Doku nekrozu son derece nadirdir ve eğer görülürse çok küçük bir alanda sınırlı kalır. Örümcekler genellikle insanlardan kaçınırlar ve sadece kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Tarımsal ekosistemlerde zararlı böcek popülasyonlarının kontrolünde faydalı roller üstlenirler."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Anında ağrı: Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan keskin, yanıcı bir ağrı.
• Lokal şişlik ve kızarıklık: Isırık bölgesinde hafif ila orta derecede şişlik, kızarıklık ve iltihaplanma.
• Kaşıntı ve batma hissi: Isırık çevresinde rahatsız edici kaşıntı ve batma hissi.
• Sistemik semptomlar (nadir): Bazı hassas kişilerde nadiren mide bulantısı, baş ağrısı, hafif ateş veya kas krampları gibi hafif sistemik semptomlar görülebilir.
• Doku nekrozu: Cheiracanthium cinsinin genelinde doku nekrozu tartışmalı bir konudur. C. pelasgicum için spesifik olarak yaygın bir nekroz raporu bulunmamaktadır ve eğer görülürse genellikle çok küçük ve kendi kendine iyileşen bir boyutta olur.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
4. Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örn. parasetamol, ibuprofen) kullanılabilir.
5. Antihistaminik: Kaşıntıyı azaltmak için oral antihistaminikler faydalı olabilir.
6. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetliyse (örneğin aşırı şişlik, şiddetli ağrı, genişleyen kızarıklık, enfeksiyon belirtileri), yayılıyorsa veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (nefes darlığı, yaygın kurdeşen gibi), derhal bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Türkiye'deki Cheiracanthium pelasgicum Kayıtları

Cheiracanthium pelasgicum, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde yer almaktadır. Kilis, Mersin, Adana ve Kahramanmaraş gibi illerden kayıtları mevcuttur.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
3. araneae - Cheiracanthium pelasgicum - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2621/Cheiracanthium_pelasgicum (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2164238 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
7. "The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
9. "A FAUNISTİC RESEARCH UPON THE ORDER ARANEAE OF THE PROVINCE KILIS" - Erman Tezcan (2017): Kilis ili örümcek faunası üzerine yapılan çalışma, Cheiracanthium pelasgicum kayıtlarını içermektedir.
10. Kaynağa Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/656345/yokAcikBilim_10138118.pdf?sequence=-1 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
11. Vikipedi - Cheiracanthium pelasgicum: Tür hakkında genel bilgiler.
12. Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Cheiracanthium_pelasgicum (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
13. "Picking pearls from the Silk Road: Insights into the spider (Arachnida, Araneae) diversity in Georgia from the Caucasus Barcode of life project. Part II" - Mamadashvili, T. (2023): Gürcistan'daki örümcek çeşitliliği üzerine yapılan bu çalışma, Cheiracanthium pelasgicum'un dağılımı hakkında bilgiler içermektedir.
14. Kaynağa Erişim: https://caucasiana.pensoft.net/article/110536/ (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
15. Fotoğraf:(c) vassilvassilev – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)