Cheiracanthium erraticum

Harika bir örümcek türü daha! Cheiracanthium erraticum, Cheiracanthiidae familyasına ("Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri" veya "Sarı Kese Örümcekleri" olarak bilinirler) ait, Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya, Orta Asya, Çin ve Japonya dahil) geniş bir yayılışa sahip küçük-orta boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, genellikle bitki örtüsü üzerinde kese şeklinde ipek yuvalar yaparak yaşarlar ve geceleri avlanırlar.

Cheiracanthium erraticum: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Cheiracanthium erraticum için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. İngilizcede "Small Sac Spider" veya "European Sac Spider" gibi adlarla anılabilir. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Cheiracanthium" cinsi, Carl Ludwig Koch tarafından 1839'da tanımlanmıştır. "Erraticum" epiteti ise Latince'de "dolaşan", "gezgin" veya "kararsız" anlamına gelir ve türün hareketli avlanma stratejisine veya belirli habitatlarda görülme sıklığına atıfta bulunabilir.

Cheiracanthium erraticum, Cheiracanthiidae familyasına ait küçük-orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1802 yılında Charles Athanase Walckenaer tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Cheiracanthium erraticum'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Cheiracanthiidae Wagner, 1887 (Uzun Bacaklı Kese Örümcekleri / Sarı Kese Örümcekleri)
Cins (Genus): Cheiracanthium C. L. Koch, 1839
Tür (Species): Cheiracanthium erraticum (Walckenaer, 1802)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Cheiracanthium erraticum, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik bölgenin geniş bir kısmında, yani Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya kadar), Orta Asya, Çin ve Japonya'da yayılış göstermektedir. Avrupa'da en yaygın Cheiracanthium türlerinden biridir ve İngiltere'de de yaygın olarak bulunur.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve oldukça yaygındır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Cheiracanthium erraticum adı sıkça geçmektedir. Örneğin, Adana, Kahramanmaraş, Mersin, Kayseri, Bolu, İzmir, Bursa, Van ve İstanbul gibi Türkiye'nin birçok farklı ilinden kayıtları mevcuttur. Bu durum, türün Türkiye'nin çeşitli habitatlarında (özellikle otlaklar, fundalıklar, tarım alanları, bahçeler ve orman kenarları) yaygın olarak bulunduğunu göstermektedir. Şu anda bulunduğunuz İstanbul'da da parklarda, bahçelerde, otluk alanlarda ve çalılıklarda bu türle karşılaşmak oldukça mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Küçük-orta boyutlu örümceklerdir. Vücut uzunlukları genellikle 4 ila 7 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu 4-5 mm.
Dişi: Vücut uzunluğu 5-7 mm.
Renk: Genellikle sarımsı kahverengi veya açık kahverengi tonlardadır.
Prosoma (Karapaks): Sarımsı kahverengi veya açık kahverengidir. Baş bölgesinde veya ortada hafifçe koyu bir şerit bulunabilir.
Opisthosoma (Karın): Açık sarı, yeşilimsi sarı veya grimsi tonlarda olabilir. Üzerinde genellikle belirgin bir desen bulunmaz, bazen soluk bir kalp lekesi veya hafif koyu enine şeritler görülebilir. Özellikle genç bireyler ve yumurtlama dönemindeki dişiler daha belirgin bir yeşilimsi tonda olabilir.
Bacaklar: Uzun ve incedir, karapaks ile aynı renkte, sarımsı kahverengi tonlardadır. Ön bacak çifti diğerlerinden daha uzundur.
Ayırt Edici Özellikler:Pedipalpler (Erkek): Erkek pedipalplerinin yapısı tür teşhisinde kritiktir. Konduktörün ventral kısmında belirgin bir çıkıntı, embolusun dorsal kenarında ise küçük bir çıkıntı bulunur. Tibial apofiz uzun ve sivridir.
Epigyn (Dişi): Epigynin yapısı, özellikle kopulasyon açıklığının şekli ve spermatekaların (sperma depolarının) konumu ayırt edicidir.
Ağ Yapısı: Tipik olarak kese şeklinde yuvalar (retreats) yapma alışkanlığı bu cinsin karakteristik özelliğidir. Bu yuvalar genellikle bitki yapraklarının katlanması veya otların bir araya getirilmesiyle oluşturulur.
Habitat Tercihi: Çeşitli açık ve alçak bitki örtülü habitatlara uyum sağlayabilirler.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium erraticum, 'sarı kese örümcekleri' arasında en yaygın ve geniş dağılıma sahip türlerden biridir. Genellikle otsu bitkiler ve çalılıklar üzerinde yaşar, gündüzleri ipek keselerinde gizlenir ve geceleri aktif olarak avlanır. Zehirleri insanlar için lokal rahatsızlıklar yaratsa da, ciddi sağlık sorunlarına neden olmazlar. Ekosistemde zararlı böceklerin doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır ve insanların yaşam alanlarında sıkça karşılaşılabilen, ancak genellikle zararsız olan türlerdir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı: Cheiracanthium erraticum, genellikle otların, çalılıkların veya bitki yapraklarının uçlarını veya kenarlarını ipek ipliklerle bükerek veya bir araya getirerek karakteristik kese şeklindeki yuvalarını (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar, gündüzleri saklanmak, tüy değiştirmek ve yumurta keselerini korumak için kullanılır. Özellikle yaz aylarında ve sonbahar başlarında bu keseler kolayca fark edilebilir.
Habitat Tercihi: Genellikle alçak bitki örtüsü, otlaklar, fundalıklar, tarım alanları, orman kenarları, parklar, bahçeler ve yol kenarındaki bitki örtüsü gibi açık ve güneşli habitatlarda bulunurlar. Özellikle uzun otların olduğu alanları severler.
Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz bir şekilde saklanır, geceleri ise avlanmak için hızlı ve çevik bir şekilde dışarı çıkarlar. Ağ kurmazlar, bunun yerine avlarını aktif olarak kovalayarak yakalarlar.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, bitki örtüsü üzerinde bulunan küçük böcekler (yaprak bitleri, sinekler, tırtıllar, küçük çekirgeler vb.) ve diğer küçük omurgasızlardır. Tarım alanlarında zararlı böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli bir rol oynayabilirler.
Üreme: Dişiler, genellikle yaz sonu ve sonbahar başında yumurta keselerini ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır. Yumurta kesesi genellikle yuva içinde asılı durur. Dişi, yavrular yumurtadan çıkana ve dağılana kadar yumurta kesesini agresif bir şekilde korur. Bazı durumlarda, anne, yavrularına ilk besin olarak kendi vücudunu feda edebilir (matrifaji), ancak bu tüm Cheiracanthium türleri için genelleme değildir.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Cheiracanthium erraticum da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar. Cheiracanthium cinsinin genel olarak tıbbi açıdan öneme sahip zehire sahip olduğu bilinir. Zehirleri nörotoksik ve/veya sitotoksik özelliklere sahip olabilir. Cheiracanthium erraticum'un zehri genellikle Cheiracanthium punctorium gibi daha büyük ve bilinen türlere göre daha hafif etkilidir.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Bu türün ısırığı insanlar için rahatsız edici olabilir, ancak genellikle ciddi veya hayatı tehdit edici değildir. Cheiracanthium türlerinin ısırıkları genellikle lokal semptomlarla seyreder. Isırık vakaları genellikle örümceğin rahatsız edilmesi veya yuvasına yanlışlıkla dokunulması sonucu meydana gelir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Cheiracanthium erraticum'un zehri insanlar için genellikle hafif veya orta derecede rahatsız edici semptomlara neden olur. En yaygın etkiler lokal ağrı, kızarıklık ve şişliktir. Çok nadiren daha yaygın veya ciddi reaksiyonlar görülebilir, ancak bu örümcekler doğal ortamlarında insanlara karşı agresif değillerdir ve sadece kendilerini savunma ihtiyacı hissettiklerinde ısırırlar. Tarım alanları ve bahçelerdeki zararlı böcek kontrolünde ekolojik açıdan faydalıdırlar."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Anında ağrı: Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan keskin, yanıcı bir ağrı. Bu ağrı birkaç saat sürebilir.
Lokal şişlik ve kızarıklık: Isırık bölgesinde şişlik, kızarıklık ve hafif iltihaplanma.
Kaşıntı ve batma hissi: Isırık çevresinde rahatsız edici kaşıntı ve batma hissi.
Sistemik semptomlar (nadir): Bazı hassas kişilerde nadiren mide bulantısı, baş ağrısı, hafif ateş veya kas krampları gibi hafif sistemik semptomlar görülebilir.
Doku nekrozu: C. erraticum ısırıklarında belirgin doku nekrozu (doku ölümü) son derece nadirdir ve eğer görülürse çok küçük bir alanda sınırlı kalır. Genellikle kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örn. parasetamol, ibuprofen) kullanılabilir.
Antihistaminik: Kaşıntıyı azaltmak için oral antihistaminikler faydalı olabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetliyse (örneğin aşırı şişlik, şiddetli ağrı, yaygın döküntü) veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (nefes darlığı, yaygın kurdeşen gibi), bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.

Türkiye'deki Cheiracanthium erraticum Kayıtları

Cheiracanthium erraticum, Türkiye'de çok yaygın olarak bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde geniş bir dağılımla yer almaktadır. Ülkemizin birçok bölgesinden (Adana, Ankara, Antalya, Bolu, Bursa, Denizli, Edirne, Erzurum, Hatay, Isparta, İzmir, Kahramanmaraş, Kayseri, Kocaeli, Konya, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Sivas, Tokat, Van, Zonguldak, vb.) kayıtları mevcuttur.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
araneae - Cheiracanthium erraticum - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/4791/Cheiracanthium_erraticum (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2164104 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme (SRS) - Cheiracanthium erraticum: İngiltere'deki dağılım ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Cheiracanthium+erraticum (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
"The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
"Türkiye’deki Cheiracanthium Cinsinin Taksonomisi ve Biyo-ekolojisi" - Demir, H., Topçu, A., & Seyyar, O. (2009): Türkiye'deki Cheiracanthium cinsinin türlerini inceleyen bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/290823 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Wikipedia - Cheiracanthium erraticum: Tür hakkında genel bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Cheiracanthium_erraticum (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
Fotoğraf:https://commons.wikimedia.org/wiki/User:AfroBrazilian