Capnodis tenebricosa

(Olivier, 1790)

Türkçe ad: Kara Ağaç Kurdu / Erik Ağaç Kurdu

Latince Anlamı:

• Cins adı – Capnodis: Yunanca kapnos (duman) kökünden gelir. "Duman renginde" ya da "karartılı" anlamında kullanılır.
• Tür adı – tenebricosa: Latince tenebrae (karanlık) kökünden türemiştir; "karanlık, loş" anlamına gelir.
• Toplam anlam: “Karanlık görünümlü duman böceği”

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Coleoptera (Kınkanatlılar)
• Familya: Buprestidae (Parlak kınkanatlılar)
• Cins: Capnodis
• Tür: Capnodis tenebricosa

Morfolojik Tanım

• Boyut: 15–25 mm uzunluğunda
• Vücut: Elips şeklinde, geniş ve yassı
• Renk: Mat siyah veya koyu kahverengi; toraks ve baş kısmında genellikle gri-beyaz pudramsı lekeler bulunur
• Kanatlar: Kınkanatlar kalın ve damarlıdır; uçuş yeteneği kısıtlıdır
• Anten: Kısa ve taraksı olmayan yapıda
• Larva: Kalın, krem renginde, başı sert ve kahverengi; C şeklinde tipik Buprestid larvası

Yayılış ve Habitat

• Coğrafi Yayılım: Güney Avrupa, Orta Doğu, Kuzey Afrika
• Türkiye: Marmara, Ege, Akdeniz, İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yaygındır
• Habitat:
• Tarım arazileri, meyve bahçeleri, kırsal alanlar
• Özellikle erik, kayısı, badem, şeftali ve kiraz ağaçlarında bulunur

Ekoloji ve Yaşam Döngüsü

• Beslenme:
• Larva: Ağaçların gövde ve kök kabuklarının altında galeriler açarak beslenir
• Ergin: Ağaç kabuklarında, sürgünlerde beslenir ama esas zararı larvalar verir
• Yaşam döngüsü:
• Yumurtalar ağaç kök boğazına bırakılır
• Larvalar kök ve gövdeye ilerleyerek 1–2 yıl içinde gelişir
• Pupa evresi toprakta ya da ağaç kabuğu altında geçer
• Nesil sayısı: Genellikle yılda bir nesil (univoltin) verir

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsana doğrudan zararsızdır.
• Isırmaz, sokmaz, toksin üretmez
• Evlerde yaşamaz; insanla doğrudan teması nadirdir
• Tarımsal zararlı:
• Özellikle Prunus türleri (erik, kayısı vb.) için ciddi ekonomik kayıplara neden olabilir
• Ağaçları kurutur, meyve verimini düşürür

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas sonrası etkiler:
• Ciltle temasta kaşıntı veya toksik reaksiyon görülmez
• İlk yardım:
• Herhangi bir müdahale gerekmez
• Tıbbi tedavi:
• Gerekli değildir

Ekolojik Rol ve Bilimsel Önemi

• 🔹 Orman sağlığına zararlı olabilir: Özellikle meyve ağaçlarının kurumasına neden olur
• 🔹 Tarım entomolojisinde önemli bir model zararlı: Mücadele yöntemleri araştırmalara konu olmuştur
• 🔹 Biyocoğrafya açısından önemli: Türkiye’nin kurak bölgelerinde karakteristik Buprestid türlerinden biridir
• 🔹 Doğal düşmanları: Yırtıcı kuşlar, parazitoit yaban arıları, karasinek larvaları

İlginç Bilgiler

• Bitki kök bölgesine bırakılan yumurtalar çoğu zaman toprak yüzeyinden fark edilmez
• Larvaları ağaç içindeki galeri sistemiyle kolay tespit edilemez
• Özellikle kayısı yetiştiriciliği yapan bölgelerde ciddi ekonomik tehdit oluşturur
• Kınkanatlarının tozlu, puslu görünümü tür teşhisinde ayırıcı bir ipucudur

Kaynakça

• Kaydan, M. B., & Özdemir, İ. (2014). Türkiye'de Buprestidae Faunası
• Linsley, E. G. (1961). The Ecology of Buprestid Beetles
• EPPO Global Database – Capnodis tenebricosa
• Türkiye Tarım ve Orman Bakanlığı Zararlılar Rehberi
• Bellamy, C. (2008). A World Catalogue and Bibliography of the Jewel Beetles (Buprestoidea)