Anthaxia nitidula signaticollis

(Krynicky, 1832)

Türkçe ad: İşaretli Boyunlu Parlak Anthaxia

Latince Anlamı:

• Cins adı – Anthaxia: Antik Yunanca anthos (çiçek) + axia (değerli, kıymetli) köklerinden gelir. "Çiçeklerin değerli olanı", yani genellikle çiçeklerle ilişkilendirilen parlak böcek.
• Tür adı – nitidula: Latince nitidus = parlak, ışıldayan → nitidula = "küçük parlak" (dişil küçültme)
• Alttür adı – signaticollis: Latince signatus (işaretlenmiş) + collis (boyun) → “işaretli boyun”
• Toplam anlam: “Parlak, küçük, işaretli boyunlu Anthaxia”

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Coleoptera (Kınkanatlılar)
• Familya: Buprestidae (Parlak kınkanatlılar)
• Cins: Anthaxia
• Tür: Anthaxia nitidula
• Alttür: Anthaxia nitidula signaticollis

Morfolojik Tanım

• Boyut: 4–6 mm
• Vücut yapısı: Yassı, ovalimsi, aerodinamik
• Renk:
• Elytra: Genellikle yeşilimsi mavi, bronz tonları
• Pronotum (ön sırt): Parlak kırmızı – bordo arası; belirgin siyah noktalarla işaretlenmiş (adı buradan gelir)
• Anten: Kısa ve testere dişli
• Kanatlar: Parlak, metalik renkli; uçuş kabiliyeti yüksek
• Larva: Tipik Buprestid tipi, krem-beyaz, baş kısmı sert ve kahverengi

Yayılış ve Habitat

• Coğrafi dağılım: Orta ve Güney Avrupa, Orta Doğu
• Türkiye:
• Marmara, Ege, Akdeniz ve İç Anadolu bölgelerinde yaygın olarak görülür
• Habitat:
• Açık ormanlar, meyve bahçeleri, çalılık alanlar
• Özellikle Rosaceae familyası bitkileri (elma, armut, erik, kiraz) üzerinde

Ekoloji ve Yaşam Döngüsü

• Beslenme:
• Ergin: Çiçek nektarı ve yapraklarla beslenir
• Larva: Ağaç gövdesinde kambiyum ile odun arasında tünel açarak beslenir
• Yaşam döngüsü:
• Yumurta ağaç kabuğunun çatlaklarına bırakılır
• Larvalar gövde içi galeriler açarak gelişir
• Pupa evresi ağaç içinde tamamlanır
• Nesil sayısı: Genellikle yılda 1 nesil
• Aktif dönem: Mayıs – Ağustos arası

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsana doğrudan zararsızdır.
• Sokmaz, ısırmaz, toksin üretmez
• Cilt teması, alerji veya sağlık riski oluşturmaz
• Tarımsal potansiyel zararlı:
• Larvalar genç meyve ağaçlarında galeri açarak büyüme geriliği, sürgün kuruması ve verim kaybına yol açabilir

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas sonrası etkiler:
• Bilinen hiçbir toksik ya da alerjen etkisi yoktur
• İlk yardım:
• Gerekli değildir
• Tıbbi müdahale:
• Gerekli değildir

Ekolojik Rol ve Bilimsel Önemi

• Tozlayıcı aktiviteye katkı: Çiçeklerde dolaşırken tozlaşmaya destek olur
• Ahşap böcekleri ekolojisinde önemli: Özellikle ölü-diri ağaç ayrışım süreçlerinde rol oynar
• Göstergesi olduğu habitat: Geniş yapraklı ağaçların varlığına işaret eder; bioindikator olarak kullanılabilir
• Güzel görünümü nedeniyle entomolojik koleksiyonlarda sık yer bulur

İlginç Bilgiler

• Metalik renkleri, güneş ışığında yeşil–mavi–mor tonlarında parlayarak savunma işlevi görür
• Antik dönemlerde bu tür parlak böceklerin mücevher yerine kullanıldığı kaydedilmiştir
• Isı toleransı yüksektir; kuru ve sıcak yaz günlerinde bile aktiftir
• “İşaretli boyun” görünümü, bu alttürün Anthaxia nitidula tür grubundan ayırt edilmesinde anahtardır

Kaynakça

• Bílý, S. (2002). A Review of the Anthaxiini of the Western Palaearctic Region
• Türk Entomoloji Derneği Yayınları
• Fauna Europaea – Anthaxia nitidula signaticollis
• Bellamy, C. (2008). World Catalogue of the Buprestidae
• CABI Datasheets – Forest Pest Insects