Callophrys rubi –

Callophrys rubi – Yeşil Zümrüt

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Lepidoptera (Kelebekler)
• Familya: Lycaenidae (Gözalıcı küçük kelebekler – mavililer, bakır rengiler)
• Alt familya: Theclinae
• Cins: Callophrys
• Tür: Callophrys rubi

Latince Adın Anlamı

• Callophrys: Yunanca kökenli kallos (güzellik) + ophrys (kaş/kıvrım) → “güzel kıvrım” anlamında; kanat kıvrımı ve yapısı kastedilir.
• rubi: Latince Rubus (böğürtlen) bitkisine atıfla; türün larvalarının besin bitkilerinden biridir.

Tanım ve Morfoloji

• Kanat açıklığı: 26–30 mm
• Üst kanatlar: Görülmez çünkü kelebek kanatlarını hiç açmaz; dıştan gözlemlenir
• Alt kanatlar:
• Canlı zümrüt yeşili
• Hafif beyaz çizgiler veya nokta dizileri olabilir
• Kenar çizgileri düz ve hafif girintili
• Vücut kısa tüylü, antenler siyah beyaz halkalı ve uçları topuzludur
• Dişiler erkeklerden daha büyüktür, ancak benzer renktedir
• Dinlenirken dik kanat duruşuyla tanınır – bu duruş, yeşil yapraklar arasında kusursuz kamuflaj sağlar

Habitat ve Yayılım

• Palearktik bölgeye yayılmıştır: Avrupa’nın tamamı, Kuzey Afrika, Türkiye, Orta Asya, Sibirya
• Türkiye’de tüm bölgelerde yaygındır:
• Orman açıklıkları, çalılıklar
• Tarla kenarları, bozkır alanlar
• Dağ yamacı açıklıkları, taşlık yamaçlar
• Genellikle 0–2000 m arası yüksekliklerde görülür
• Uçuş dönemi: Mart sonu – Haziran başı (bölgeye göre değişebilir)

Ekolojik Rolü

• Larvalar:
• Rubus, Vaccinium, Genista, Cytisus, Frangula ve Rhamnus türleriyle beslenir
• Bazı bölgelerde karınca türleriyle mutualist ilişki kurar (korunma karşılığı tatlı salgı verir)
• Erginler:
• Özellikle erken ilkbaharda açan çiçeklerle beslenerek tozlaşmaya katkı sağlar
• Alçak çiçeklerde sıklıkla görülür
• Küçük boyutuna rağmen önemli bir biyolojik indikatör türüdür – habitat kalitesiyle doğrudan ilişkilidir

İnsana Zararlılık Durumu

• Tamamen zararsızdır
• Ne larvası ne de erişkin bireyleri toksiktir
• Tarıma zararlı değildir – aksine yararlıdır

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Tıbbi risk oluşturmaz
• Temas durumunda tedavi gerekmez
• Larva teması sonrası kaşıntı görülürse sabunlu suyla yıkamak ve soğuk kompres yeterlidir

Tıbbi / Endüstriyel / Bilimsel Kullanım

• Pigment yapısı ve ışık yansıtma özellikleri nedeniyle optik araştırmalarda örnek tür olarak incelenmiştir
• Kelebek kanadında yapay renk oluşumu (struktur renklenme) çalışmalarında kullanılır
• İklim değişikliğine karşı göç etmeyen türlerden olduğu için mikrohabitat analizlerinde kullanılır

İlginç Bilgiler ve Kültürel Notlar

• Türkiye’de halk arasında “yeşil kelebek”, “zümrüt” gibi isimlerle anılır
• Baharın gelişini haber veren ilk türlerden biridir
• Gündüzleri aktif, özellikle güneşli günlerde çiçekler arasında görülür
• Doğa fotoğrafçılarının en sevdiği türlerden biridir: yeşil tonunun doğal ışıkla değişken görünmesi dikkat çeker
• Avrupa doğa parklarında “baharın ilk mücevheri” olarak tanıtılır

Bilimsel Kaynaklar ve Referanslar

• Tolman, T. & Lewington, R. (2008). Collins Butterfly Guide
• Kudrna et al. (2011). Distribution Atlas of European Butterflies
• Bozano, G.C. (2002). Guide to the Butterflies of the Palearctic Region
• TRButterflies (Türkiye Kelebek Gözlem Projesi)
• IUCN Red List – Callophrys rubi (LC – Least Concern)