Aricia torulensis

Aricia torulensis, halk arasında Torul Mavisi Kelebeği olarak bilinen, Türkiye'ye özgü (endemik) ve son derece nadir görülen bir kelebek türüdür. Lycaenidae ailesinin bir üyesi olan bu tür, adını keşfedildiği yer olan Gümüşhane'nin Torul ilçesinden almıştır. Tek bir lokalitede yaşaması, onu doğa koruma çalışmaları açısından en hassas türlerden biri haline getirmektedir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Torul Mavisi Kelebeği, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, küçük boyutlu bir kelebektir. Erkeklerin kanat üstleri parlak mavi renkteyken, dişilerin kanatları kahverengidir ve üzerinde belirgin turuncu lekeler bulunur. Kanat altları, beyaz halkalı ve siyah benekli tipik bir desene sahiptir. Bu desen, onu diğer Aricia türlerinden ayıran önemli bir özelliktir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Aricia
Tür (Species): Aricia torulensis (Koçak, 1977)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, dünyada sadece Türkiye'nin kuzeydoğusundaki Torul'a bağlı Zigana Geçidi bölgesinin çok dar bir alanında bulunur.

Habitat Tercihi: Genellikle 1500 metreden yüksek irtifalardaki dağlık yamaçları, çalılık ve otlak alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Aricia torulensis'in yaşam döngüsü, yaşadığı eşsiz dağ ekosistemine uyum sağlamıştır.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan turnagagası (Geranium) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkinin yaprakları ve çiçekleriyle beslenir.
Davranış: Uçuşu hızlı ve çeviktir. Genellikle alçaktan uçar ve besin bitkilerinin yakınında görülür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Torul Mavisi Kelebeği, endemik bir tür olması nedeniyle Zigana bölgesinin biyolojik zenginliğinin bir göstergesidir. Son derece sınırlı yaşam alanı, onu koruma biyolojisi çalışmaları için değerli bir tür haline getirir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Aricia torulensis, IUCN Kırmızı Listesi'nde henüz değerlendirilmemiş olsa da, sahip olduğu dar ve sınırlı yaşam alanı nedeniyle ulusal düzeyde kritik derecede tehlike altında (Critically Endangered) olarak kabul edilmektedir. Tek bir yerel tehdit veya doğal afet, türün tamamen yok olmasına neden olabilir.
Tehditler: Türün popülasyonları üzerindeki en büyük tehdit, habitat tahribatıdır. Bölgedeki yol yapımı, aşırı otlatma ve iklim değişikliğinin getirdiği olumsuz etkiler, bu hassas kelebeğin yaşam alanını daraltmaktadır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:
IUCN Red List of Threatened Species - Aricia torulensis (Not Assessed)
The Butterflies of Turkey - Turkish Butterflies.com
European Butterflies and Moths - https://www.google.com/search?q=Lepidoptera-photos.com
Koçak, A.Ö. (1977). A new species of the genus Aricia from Torul, Gümüşhane, Turkey. Atalanta.

Fotoğraf:(c) Murat Kurtel – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)