Aricia artaxerxes 

Aricia artaxerxes

Aricia artaxerxes, halk arasında Kuzey Esmer Çokgözlüsü olarak bilinen, Lycaenidae ailesine ait yaygın bir kelebek türüdür. Yakın akrabası olan Aricia agestis ile çok benzerlik gösterir ve bu yüzden uzun süre onun alt türü olarak kabul edilmiştir. Kanatlarının üst ve alt yüzeyindeki belirgin turuncu lekelerle tanınır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Kuzey Esmer Çokgözlüsü, 25-30 mm kanat açıklığına sahip, nispeten küçük bir kelebektir. Kanatlarının üst yüzeyi kahverengi renktedir ve kanat kenarlarına yakın kısımlarda turuncu-kırmızı lekeler bulunur. Bazı popülasyonlarda, kanat üst yüzeyindeki bu lekeler daha belirgin ve geniştir. Alt kanat yüzeyinde ise, kahverengi veya gri zemin üzerinde belirgin turuncu lekelerin ve beyaz halkalı siyah beneklerin oluşturduğu karakteristik bir desen vardır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum):: Arthropoda (Eklem bacaklılar)
Sınıf (Class): Insecta (Böcekler)
Takım (Order): Lepidoptera (Kelebekler ve güveler)
Aile (Family): Lycaenidae
Cins (Genus): Aricia
Tür (Species): Aricia artaxerxes (Fabricius, 1793)

Coğrafi Dağılım ve Yaşam Alanları

Bu kelebek, Avrupa'nın kuzey bölgelerinde (İskoçya, İskandinavya) ve Orta Avrupa'nın dağlık bölgelerinde yayılış gösterir. Türkiye'de de yüksek rakımlı dağlık alanlarda bulunur.

Habitat Tercihi: Genellikle çiçekli çayırlar, otlaklar, yol kenarları, kalkerli yamaçlar ve bozkırlar gibi güneşli ve açık alanları tercih eder.

2. Fiziksel Özellikler ve Yaşam Alanları

Aricia artaxerxes'in yaşam döngüsü, ana besin kaynağı olan bitkilerle uyum içindedir.

Yaşam Döngüsü: Dişi kelebekler, yumurtalarını ana besin bitkisi olan çeşitli Turnagagası (Erodium) ve Çoban Otu (Helianthemum) türleri üzerine bırakır. Tırtıl, bu bitkilerin yapraklarıyla beslenerek gelişir. Yılda birden fazla döl verebilir.
Davranış: Gündüzleri aktiftir. Güneşlenmeyi sever ve genellikle alçaktan uçar.

3. Ekolojik ve Biyolojik Önemi

Ekolojik Rolü: Kuzey Esmer Çokgözlüsü, bulunduğu ekosistemin bir parçasıdır. Hem tırtıl hem de yetişkin evresinde besin zincirinde yer alır. Aynı zamanda, yetişkin kelebekler nektar emerken tozlaşmaya da katkıda bulunur.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

Koruma Durumu: Aricia artaxerxes, çok geniş bir coğrafi dağılıma ve bolca bulunan bir besin kaynağına sahip olduğu için IUCN tarafından Asgari Endişe (Least Concern) statüsünde değerlendirilmektedir. Popülasyonu genel olarak istikrarlıdır ve nesli tehlike altında değildir.
Tehditler: Tür genel olarak güvenli olsa da, lokal popülasyonlar habitat kaybı, özellikle ana besin bitkisinin bulunduğu alanların yok olması ve pestisit kullanımı gibi çevresel bozulmalardan etkilenebilir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi