Araniella opisthographa

Harika bir örümcek türü daha! Araniella opisthographa, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, "Hıyar Örümcekleri" olarak bilinen Araniella cinsinin bir türüdür. Bu tür, yakın akrabası Araniella cucurbitina ile morfolojik olarak çok benzer olması nedeniyle ayırt edilmesi zor olabilir.

Araniella opisthographa: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Araniella opisthographa için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak aynı cinse ait türler genel olarak "Hıyar Örümceği" veya bilimsel adıyla anılması daha yaygındır.

Araniella opisthographa, Araneidae familyasına ait küçük ila orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik biyocoğrafik bölgesinde (Avrupa'nın büyük bir kısmı, Türkiye, Kafkaslar, Rusya, Orta Asya ve İran) oldukça geniş ve yaygın bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1905 yılında Władysław Kulczyński tarafından tanımlanmıştır. Genellikle ağaçlar (özellikle meşe ağaçları), çalılıklar, ormanlık alanlar, tarlaların kenarları ve çitler gibi bitki örtüsünün yoğun olduğu yerlerde ağ örer. Ilıman kuru veya kuru yaprak döken ve iğne yapraklı ormanları tercih edebilir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araniella opisthographa'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri / Çark Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Araniella Chamberlin & Ivie, 1942
• Tür (Species): Araniella opisthographa (Kulczyński, 1905)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araniella opisthographa, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Orta Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya ve İran dahil olmak üzere Orta Asya'nın bazı bölgelerinde yaygın olarak bulunur. Özellikle İngiltere'nin güney kesimlerinde yaygın, ancak batı ve kuzeyde daha dağınıktır.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yer alan ve oldukça yaygın görülen bir türdür. Örneğin, Bursa ve Erzincan gibi illerde yapılan örümcek faunası çalışmalarında kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. ormanlık alanlar, parklar ve bahçelerdeki ağaçlar ve çalılıklar) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir ve karşılaşılabilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 4–6 mm (0.16–0.24 inç) civarındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 3.5–4 mm (0.14–0.16 inç) civarındadır. Erkekler dişilere göre daha küçüktür.
• Renk: Genellikle yeşil veya sarı-yeşil tonlardadır.
• Karapaks (Prosoma): Sarıdan kırmızı-kahverengiye kadar değişir. Erkeklerde genellikle geniş, koyu kenar bantları bulunur.
• Karın (Opisthosoma): Üst kısmı parlak sarımsı yeşil olup, ortada dört adet küçük siyah çukurcuk (kas bağlantı noktaları) ve beş çift siyah yanal nokta bulunur. Bu yanal noktalar, özellikle Araniella cucurbitina (genellikle 1-4 çift yanal noktaya sahip) türünden ayırt edilmesinde önemli bir özelliktir. Karnın alt kısmında belirgin bir kırmızı işaret bulunur.
• Bacaklar: Sarı veya kırmızı-kahverengi olup, erkeklerde genellikle kırmızı ve siyah halkalıdır. Erkeklerin ön uyluk (femur) kemiklerinde yedi, nadiren sekiz adet belirgin kıl bulunur.
• Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan, çapı yaklaşık on santimetre olan, dikey veya yatay olarak kurulan küre ağları örer. Ağlar genellikle yaklaşık üç metre yükseklikte kurulur ve dişiler genellikle ağın ortasında bekler.
• Karındaki Yanal Noktalar: Karnının yanlarında bulunan beş çift siyah nokta, özellikle A. cucurbitina'dan ayırt etmede yardımcı bir özelliktir. Ancak bu noktaların sayısı ve belirginliği bireyler arasında değişkenlik gösterebilir, bu da iki türün görsel olarak ayrımını zorlaştırır.
• Karnın Altındaki Kırmızı İşaret: Arka kısmında (spinneretlerin üzerinde) bulunan kırmızı işaret.
• Genital Morfoloji: Araniella cinsindeki türlerin çoğu birbirine çok benzediğinden, kesin tür teşhisi genellikle erkek ve dişinin üreme organlarının (palp ve epigyn) mikroskop altında detaylı incelenmesini gerektirir. Erkek palpının medyan apophysis'i (orta uzantısı) uzun ve orak benzeri bir eğime sahiptir. Epigyn skapusu (uzantısı) ise genişliğinden daha uzun ve epigynin belirgin şekilde ötesine uzanır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Araniella opisthographa ve Araniella cucurbitina morfolojik olarak o kadar benzer ki, güvenilir bir teşhis için genellikle cinsel organların detaylı incelemesi gerekir. Ancak, karındaki yanal siyah nokta sayısı ve erkeklerin ön uyluk kemiklerindeki kıl yapısı, araknologlar için önemli ipuçları sağlar. Bu tür, orman ekosistemlerinin sağlığı için kritik bir avcıdır."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araniella opisthographa, tipik olarak küçük, dikey veya yatay küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle ağaçlar (özellikle meşe ağaçları), çalılıklar, çitler ve diğer bitki örtüsü arasına, yerden yaklaşık 3 metre yüksekliğe kurulur.
• Habitat Tercihi: Bu türler çeşitli ormanlık ve çalılık habitatlarda bulunur:
• Ormanlık Alanlar ve Çalılıklar: Yaprak döken ve iğne yapraklı ormanlar, orman kenarları.
• Bahçeler ve Parklar: Bitki örtüsünün bol olduğu alanlar.
• Çitler ve Ağaçlar: Özellikle meşe ağaçları üzerinde sıkça görülür.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük uçan böcekler ile beslenen avcılardır. Yetişkin erkek ve dişiler genellikle Mart'tan Ekim'e kadar aktif olarak görülürler, ancak en yoğun dönemleri Mayıs sonu ve Haziran aylarıdır.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor/insektivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli küçük uçan böceklerdir.
• Üreme: Çiftleşme ve yumurta bırakma davranışları, diğer Araniella türlerine benzer. Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır ve bu keseyi genellikle ağaç yaprakları arasına veya diğer korunaklı yerlere gizlerler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araniella opisthographa da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Araniella opisthographa'nın insanlar için tehlikesi çok düşüktür ve genellikle zararsız kabul edilir. Zehirlerinin insanlar üzerinde klinik olarak önemli etkilere yol açtığına dair herhangi bir rapor bulunmamaktadır. Boyutları küçük olduğu için insan derisini delmekte zorlanabilirler. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde ısırırlar. Isırıklar oldukça nadirdir ve savunma amaçlıdır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Araniella cinsine ait örümceklerin zehirleri insanlar için önemli bir risk taşımaz. Isırık durumunda, genellikle hafif ve lokalize semptomlar görülür. Bu örümcekler ekosistemde böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde hayati bir rol oynarlar ve korkulmaları yerine korunmaları gereken canlılardır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araniella opisthographa Kayıtları

Araniella opisthographa, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş bir türdür. Bursa'nın Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçeleri ile Erzincan gibi illerde yapılan çalışmalarda kaydedilmiştir. Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle ormanlık alanlar, çalılıklar ve uygun bitki örtüsüne sahip park ve bahçelerde bulunabilir. İstanbul'da da uygun habitatlarda karşılaşılması mümkündür.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Araniella opisthographa - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/946/Araniella_opisthographa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. Wikipedia - Araniella opisthographa: Tür hakkında genel bilgiler, fiziksel özellikler, dağılım ve habitat.
6. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Araniella_opisthographa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
8. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2158393 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Spider Recording Scheme (SRS) - British Spiders: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
10. Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Araniella+opisthographa (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araniella opisthographa'nın Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
12. Örn: Uludağ Üniversitesi Açık Erişim Sistemi'nde "BURSA İLİ KARACABEY ve MUSTAFAKEMALPAŞA İLÇELERİ ÖRÜMCEK (ARACHNIDA, ARANEAE) FAUNASININ BELİRLENMESİ" başlıklı tez gibi kaynaklar. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
13. ResearchGate üzerinde "Effects of Habitat Fragmentation on Abundance, Larval Food and Parasitism of a Spider-Hunting Wasp" başlıklı makale, Araniella opisthographa'nın Türkiye'deki varlığına dair bilgi içermektedir. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
14. Kulczyński, W. (1905). Fragmenta arachnologica. XI. Sprawozdanie Komisyi Fizyograficznej, Akademia Umiejętności w Krakowie 39: 47-81. (Bu kaynakta A. opisthographa'nın orijinal tanımı yer almaktadır).
15. Fotoğraf:https://commons.wikimedia.org/wiki/User:Hectonichus