Araneus marmoreus

Harika bir örümcek türü daha! Araneus marmoreus, Araneidae familyasına (Küre Ağ Örümcekleri) ait, "Mermer Küre Ağ Örümceği" olarak bilinen, özellikle karın kısmındaki mermerimsi deseni ve canlı renkleriyle dikkat çeken bir örümcek türüdür. "Marmoreus" Latince'de "mermerli" anlamına gelir, bu da karnındaki desene atıfta bulunur.

Araneus marmoreus: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: En yaygın Türkçe adı **"Mermer Küre Ağ Örümceği"**dir.

Araneus marmoreus, Araneidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Holarktik biyocoğrafik bölgesinde (yani dünyanın kuzey yarımküresinde, Avrupa, Asya'nın bir kısmı, Kuzey Afrika ve Kuzey Amerika'da) oldukça geniş ve yaygın bir yayılışa sahiptir. İlk olarak 1757 yılında İsveçli entomolog ve araknolog Carl Alexander Clerck tarafından tanımlanmıştır. Genellikle nemli ortamlarda, bataklıklarda, sulak çayırlarda, orman açıklıklarında, ağaçların ve çalılıkların arasında bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Araneus marmoreus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
Familya (Family): Araneidae Simon, 1864 (Küre Ağ Örümcekleri)
Cins (Genus): Araneus Clerck, 1757
Tür (Species): Araneus marmoreus Clerck, 1757

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Araneus marmoreus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Holarktik bölgede (Azorlar, Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya), Kazakistan, Çin, Kore, Japonya, Kuzey Amerika) oldukça geniş bir yayılıma sahiptir.

Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da sıkça yer alan ve yaygın görülen bir türdür. Türkiye'nin birçok farklı bölgesinde, özellikle nemli ormanlık alanlar, sulak çayırlar ve bataklıklar gibi habitatlarda yapılan faunistik çalışmalarda kaydedilmiştir. Mevcut konumunuz olan İstanbul'da da, uygun habitatlarda (örn. sulak alanlar, orman kenarları, parklar ve bahçelerdeki nemli bölgeler) bulunma potansiyeli oldukça yüksektir ve sıkça görülebilir. Türkiye'ye özgü (endemik) değildir, geniş bir coğrafyaya yayılmıştır.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 9–18 mm civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4–9 mm civarındadır. Erkekler dişilere göre belirgin şekilde daha küçüktür.
Renk: En dikkat çekici özelliği, karın kısmındaki renk varyasyonları ve desenidir.
Karapaks (Prosoma): Genellikle açık kahverengi veya sarımsı kahverengidir.
Karın (Opisthosoma): Geniş ve şişkin olup, oldukça değişken renklerde olabilir. Temel rengi parlak sarı, turuncu, kırmızımsı kahverengi veya soluk bej olabilir. Bu zemin rengi üzerinde, adını aldığı mermerimsi veya dalgalı koyu kahverengi, siyah veya morumsu desenler bulunur. Bu desenler genellikle karın üzerinde folyum (yaprak benzeri) şeklinde bir yapı oluşturur.
Bacaklar: Genellikle karın ile uyumlu renkte olup, üzerinde belirgin koyu halkalar veya bantlar bulunur.
Ayırt Edici Özellikler:Küre Ağı (Orb Web): Araneidae familyasının tipik özelliği olan büyük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları örerler. Ağlar genellikle yere yakın bitki örtüsü arasına veya daha yüksek çalılara kurulur.
Karındaki Mermerimsi Desen ve Renk: Parlak sarı/turuncu/kırmızımsı zemin üzerindeki koyu, mermerimsi desen, bu türün en belirgin ayırt edici özelliğidir.
Gizlenme Yeri (Retreat): Çoğunlukla ağlarının yakınında, ipek ve bitki materyaliyle desteklenmiş, silindirik veya konik bir sığınakta (retreat) beklerler. Bu sığınak, ağın merkezine bir sinyal ipliği ile bağlıdır.
Habitat Tercihi: Nemli ve sulak alanları tercih etmeleri.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Araneus marmoreus, renk varyasyonları ve mermerimsi deseniyle doğadaki en güzel örümceklerden biridir. Bu canlı deseni, aynı zamanda kamuflajına da yardımcı olur. Bataklıklar, sulak çayırlar ve orman açıklıkları gibi nemli habitatlarda ağaç ve çalılıklar arasına kurdukları büyük ağlar, uçan böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde hayati bir rol oynar. Bu tür, ekosistemin biyolojik çeşitliliğinin önemli bir göstergesidir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yuva Yapısı (Küre Ağı): Araneus marmoreus, tipik olarak büyük, dikey ve tekerlek şeklinde küre ağları (orb web) örer. Bu ağlar genellikle zeminden 1-2 metre yükseklikte, çalılar, uzun otlar, ağaçlar veya kamışlar arasına kurulur. Örümcek genellikle ağın yakınında, ipek ve bitki kalıntılarıyla oluşturduğu bir sığınakta (retreat) gizlenir ve avını bekler.
Habitat Tercihi: Bu türler nemli ve sulak ortamları tercih eder:
Bataklıklar ve Sulak Alanlar: Özellikle sazlıklar ve bataklık otlarının yoğun olduğu yerler.
Nemli Çayırlar: Yüksek otların bulunduğu nemli, ıslak çayırlar.
Orman Açıklıkları ve Kenarları: Nemli ve yarı gölgeli orman içindeki açıklıklar.
Bahçeler ve Parklar: Nemli bölgeler ve bitki örtüsünün yoğun olduğu alanlar.
Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan uçan böcekler (sinekler, güveler, arılar, diğer böcekler) ile beslenen avcılardır. Yetişkin dişiler genellikle yaz sonundan sonbahar sonuna kadar (Ağustos-Ekim arası) aktif olarak görülürler. Erkekler ise daha erken (Temmuz-Eylül) görülür ve çiftleşme sonrası ölürler.

Beslenme ve Üreme

Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan çeşitli uçan böceklerdir.
Üreme: Çiftleşme genellikle yaz sonunda gerçekleşir. Dişiler, yumurtalarını ipek bir kese içinde bırakır. Yumurta keseleri genellikle korunaklı bir yere (örn. bitki döküntüleri, kuru yapraklar veya taş altları) gizlenir ve yavrular bir sonraki ilkbaharda yumurtadan çıkar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Araneus marmoreus da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Araneus marmoreus'un insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür ve genellikle zararsız kabul edilir. Boyutları büyük olmasına rağmen, zehirlerinin insanlar üzerinde ciddi etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır. Genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve sadece sıkıştırıldıklarında, ezildiklerinde veya ciddi şekilde tahrik edildiklerinde ısırırlar. Isırıklar oldukça nadirdir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Mermer Küre Ağ Örümceği", görkemli görüntüsüne rağmen insan sağlığı için bir tehdit oluşturmaz. Zehirleri insanlar üzerinde klinik olarak önemli reaksiyonlara neden olmaz. Bu örümcekler, ekosistemdeki zararlı böceklerin doğal yollarla kontrolünde önemli bir rol oynarlar ve bulundukları ortamın sağlıklı olduğunu gösteren biyolojik göstergelerden biridir.
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Araneus marmoreus Kayıtları

Araneus marmoreus, Türkiye örümcek faunası içinde çok yaygın olarak kaydedilmiş bir türdür. Holarktik bölgedeki yayılışı nedeniyle Türkiye'nin birçok farklı bölgesinde, özellikle nemli ormanlık alanlar, sulak çayırlar, bataklıklar ve uygun bitki örtüsüne sahip park ve bahçelerde kolaylıkla bulunabilir. İstanbul'da da, Belgrad Ormanı gibi sulak ve nemli alanlarda, parklarda ve bahçelerde karşılaşılması mümkündür.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
araneae - Araneus marmoreus - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/193/Araneus_marmoreus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2160100 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Wikipedia - Marbled Orb-weaver (Araneus marmoreus): Tür hakkında genel bilgiler ve yaygın isimler.
Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Araneus_marmoreus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme (SRS) - British Spiders: İngiltere'deki örümcekler hakkında detaylı bilgi, habitat ve ekoloji.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Araneus+marmoreus (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Araneidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin örümceklerini konu alan araştırmalar, Araneus marmoreus'un Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
Clerck, C. (1757). Svenska Spindlar, uti sina hufvud-slägter indelte samt under några och sextio särskildte arter beskrefne och med illuminerade figurer uplyste. Stockholm, 154 pp. (Bu kaynakta A. marmoreus'un orijinal tanımı yer almaktadır).
Fotoğraf:PiccoloNamek (dişi) - Judy Gallagher - https://www.flickr.com/photos/52450054@N04/6531554111/ (erkek)