Anyphaena sabina

Harika bir örümcek türü daha! Anyphaena sabina, Anyphaenidae familyasına ("Hayalet Örümcekler") ait, Palearktik bölgede geniş bir yayılışa sahip bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri, genellikle bitki örtüsü üzerinde veya yapılar içinde ipek yuvalar (kese) yaparak yaşarlar ve geceleri aktif avlanırlar.

Anyphaena sabina: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Anyphaena sabina için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Anyphaena" cinsi Sundevall tarafından 1833'te tanımlanmıştır. "Sabina" epiteti, muhtemelen Roma mitolojisindeki Sabinler halkına veya coğrafi bir bölgeye atıfta bulunabilir.

Anyphaena sabina, Anyphaenidae familyasına ait küçük-orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1878 yılında Ludwig Koch tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Anyphaena sabina'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Anyphaenidae Bertkau, 1878 (Hayalet Örümcekler)
• Cins (Genus): Anyphaena Sundevall, 1833
• Tür (Species): Anyphaena sabina L. Koch, 1878

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Anyphaena sabina, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa'dan Güney Sibirya'ya kadar), Orta Asya ve Çin'de geniş bir yayılış göstermektedir. Avrupa'da çeşitli ülkelerde (örn. Almanya, Fransa, İtalya, Yunanistan) kaydedilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Hatta Anyphaenidae familyası ve Anyphaena sabina türü, Türkiye faunası için 2008 yılında Güven, Kornoşor ve Dervişoğlu'nun çalışmasıyla yeni kayıt olarak saptanmıştır. Bu çalışma, İzmir'deki şeftali bahçelerinde yapılmış ve Anyphaena sabina'nın Türkiye'deki varlığını doğrulamıştır. Bu durum, türün Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle tarım alanları, bahçeler ve ağaçlık alanlarda bulunabileceğini göstermektedir. Şu anda bulunduğunuz İstanbul'da da parklarda, bahçelerde, ağaçlık ve çalılık alanlarda bu familyanın üyeleriyle karşılaşmak mümkündür, ancak Anyphaena sabina'nın spesifik olarak İstanbul'dan kayıtları henüz belirtilmemiştir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta boyutlu örümceklerdir. Vücut uzunlukları türe göre değişiklik gösterir, ancak genellikle 3 mm ile 10 mm arasında değişir.
• Dişinin prosoma uzunluğu yaklaşık 2.5 mm civarında olabilir.
• Renk: Genellikle soluk sarımsı-kahverengi veya grimsi tonlardadır. Karapaks ve karın üzerinde belirli desenler veya noktalar bulunabilir.
• Bacaklar: Uzun ve incedirler. Anyphaenidae familyasının karakteristik özelliği olan bacak uçlarındaki belirgin tırnak tutamlarına sahiptirler. Bu sayede dikey yüzeylerde kolayca tırmanabilirler.
• Solunum Deliği (Tracheal Spiracle): Karınlarının ortasına doğru daha önde yer alan solunum deliği, bu familyanın ayırt edici özelliklerinden biridir.
• Ayırt Edici Özellikler:Tür teşhisi için erkek pedipalplerinin ve dişi epigynin morfolojik yapısı incelenir. Bu yapılar türler arasında farklılık gösterir.
• Genellikle bitki örtüsü içinde veya yaprakların arasına gizlenmiş kese şeklindeki yuvaları.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Anyphaena sabina, 'Hayalet Örümcekler' familyasının tipik bir üyesi olarak, aktif bir avcıdır ve geceleyin avlanır. Genellikle tarım alanlarında veya bahçelerde, bitki örtüsü arasında yaşar. İnsanlar için tehlikeli bir tür değildir ve ekosistemde zararlı böcekleri avlayarak faydalı bir rol oynar. Doğal ortamlarında, özellikle şeftali bahçeleri gibi yerlerde bulunması, biyolojik mücadelede potansiyelini göstermektedir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Anyphaena sabina, gündüzleri saklanmak ve yumurta keselerini korumak için ipekten yapılmış, kese şeklindeki yuvalarını (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar genellikle yaprakların arasına, sapların yanına veya bitki kalıntılarının içine gizlenir.
• Habitat Tercihi: Genellikle bitki örtüsü yoğun olan alanları, ağaçları, çalılıkları, ormanlık alanları, çayırları ve özellikle tarım alanlarını (örneğin şeftali bahçeleri) tercih ederler.
• Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz bir şekilde saklanır, geceleri ise avlanmak için dışarı çıkarlar. Ağ kurarak avlanmazlar; bunun yerine avlarını aktif olarak kovalayarak veya pusu kurarak yakalayan gezgin avcılardır (wandering predators). Hızlı ve çevik hareket ederler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, bitki örtüsü üzerinde bulunan küçük böcekler (yaprak bitleri, sineklikler, tırtıllar vb.) ve diğer küçük omurgasızlardır. Tarım alanlarında zararlı böceklerin popülasyonunu kontrol altında tutmada önemli bir rol oynayabilirler.
• Üreme: Dişi örümcekler yumurta keselerini (kokon) ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır ve yavrular yumurtadan çıkana kadar onları korurlar. Üreme mevsimi ve diğer biyolojik detaylar hakkında spesifik bilgiler sınırlıdır, ancak familyanın genel özelliklerine benzer olması beklenir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Anyphaena sabina da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Anyphaenidae familyasının üyelerinin ısırıkları insanlar için genellikle tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Bilinen hiçbir Anyphaena türü insanlar için ciddi tehlike oluşturmaz. Isırık vakaları nadirdir ve genellikle örümceğin sıkışması veya yanlışlıkla rahatsız edilmesi sonucu savunma amaçlı meydana gelir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Anyphaenidae familyasındaki diğer türler gibi, Anyphaena sabina'nın zehri de insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Isırıklar genellikle hafif lokal ağrı, kızarıklık ve şişlikle sınırlıdır ve hızla iyileşir. Bu örümcekler genellikle doğal ortamlarında yaşarlar ve insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Önemli bir zararlı böcek avcısı olmaları nedeniyle ekosistem için faydalıdırlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Lokal ağrı: Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan hafif bir ağrı.
• Kızarıklık ve şişlik: Isırık bölgesinde hafif kızarıklık ve küçük bir şişlik.
• Kaşıntı: Isırık çevresinde hafif kaşıntı.
• Sistemik semptomlar: Sistemik reaksiyonlar veya ciddi etkiler son derece nadirdir ve genellikle görülmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
4. Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örn. parasetamol) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar beklenenden daha şiddetliyse veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (çok nadir olsa da), bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Türkiye'deki Anyphaena sabina Kayıtları

Anyphaena sabina, Türkiye faunasına 2008 yılında Güven, Kornoşor ve Dervişoğlu tarafından yapılan bir çalışmayla yeni kayıt olarak eklenmiştir. Bu çalışma, İzmir'in Kemalpaşa ilçesindeki şeftali bahçelerinde yapılmış ve bir dişi örnek toplanmıştır. Bu, Türkiye'deki bu türün ilk bilimsel kaydıdır ve aynı zamanda Anyphaenidae familyasının Türkiye için ilk kaydını oluşturmaktadır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
3. araneae - Anyphaena sabina - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/4785/Anyphaena_sabina (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2164321 (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
7. "İzmir ili şeftali bahçelerinde bulunan predatör böceklerin yayılışı ve bulunma oranları" - Güven, A. Y., Kornoşor, S., Dervişoğlu, A. (2008): Anyphaena sabina türünün Türkiye faunası için yeni kayıt olduğunu belirten bilimsel makale.
8. Kaynağa Erişim: https://www.apikam.org.tr/YuklenenDosyalar/Dokumanlar/e58febf7-eb05-424d-9abb-5186d501aff3224167.pdf (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
9. "The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
10. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
11. Wikipedia - Anyphaena: Cins hakkında genel bilgiler.
12. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Anyphaena (Erişim tarihi: 17 Haziran 2025).
13. Fotoğraf:(c) Axel Dehalleux – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)