Tenuiphantes flavipes

Harika bir örümcek türü daha! Tenuiphantes flavipes, Linyphiidae familyasının (Cüce Ağ Örümcekleri veya Levha Ağ Örümcekleri) yaygın bir üyesidir. "Flavipes" adı, Latince "flavus" (sarı) ve "pes" (ayak) kelimelerinden gelir, bu da türün genellikle sarımsı bacaklara sahip olduğuna atıfta bulunur.

Tenuiphantes flavipes: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tenuiphantes flavipes için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Familyasının genel adı olan "Cüce Ağ Örümceği" veya "Levha Ağ Örümceği" kullanılabilir. Tür adının işaret ettiği gibi, "Sarı Bacaklı Tenuiphantes Örümceği" gibi bir adlandırma uygun olabilir, ancak yaygın kullanımda değildir.

Tenuiphantes flavipes, Linyphiidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. Bu tür, literatürdeki kayıtlara göre Palearktik bölgede (Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya'nın Avrupa kısmından Güney Sibirya'ya kadar) geniş bir yayılışa sahiptir. Özellikle ormanlık alanlarda yaprak döküntüleri ve yer örtüsü arasında bulunmayı tercih ederler. Ayrıca otlaklar, bozkırlar, fundalıklar ve bataklıklar gibi çeşitli habitatlarda da görülebilirler. İlk kez 1854 yılında John Blackwall tarafından Linyphia flavipes olarak tanımlanmış, daha sonra Tenuiphantes cinsine aktarılmıştır.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konum

Taksonomik Sınıflandırma

Tenuiphantes flavipes'in bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Linyphiidae Blackwall, 1859 (Cüce Ağ Örümcekleri / Levha Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Tenuiphantes Saaristo & Tanasevitch, 1996
• Tür (Species): Tenuiphantes flavipes (Blackwall, 1854)

Genel Bilgiler

• Familya: Linyphiidae
• Tip: Küçük boyutlu, zehirli, levha ağ ören bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Palearktik bir dağılıma sahiptir. Avrupa, Türkiye, Kafkaslar, Rusya (Avrupa kısmından Güney Sibirya'ya) ve Japonya'ya kadar geniş bir alanda bulunur. Türkiye'deki örümcek faunası kayıtlarında da yaygın olarak yer almaktadır. Özellikle ormanlık alanlar, tarlalar, bahçeler, otlaklar ve bataklıklar gibi çeşitli karasal habitatlarda bulunması mümkündür. İstanbul'daki örümcek faunası üzerine yapılan çalışmalarda da Tenuiphantes flavipes kayıtlarına rastlanmıştır, özellikle Yıldız Parkı, Yedikule Zindanları ve Belgrad Ormanı gibi alanlardan bilinen kayıtları vardır.
• Endemizm: Türkiye'ye veya belirli bir bölgeye endemik değildir, çok geniş bir Palearktik yayılıma sahiptir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Linyphiidae familyasının tipik olarak çok küçük üyelerindendir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.8 - 2.0 mm civarındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 1.8 - 2.3 mm civarındadır.
• Renk: Genellikle koyu gövdeli ve açık renkli bacaklıdır.
• Karapaks (Prosoma): Koyu kahverengi veya siyahtır.
• Karın (Opisthosoma): Genellikle siyah veya koyu gri renktedir, belirgin bir desen taşımaz.
• Bacaklar: Sarımsı kahverengiden soluk sarıya kadar değişen renklerdedir. Bu özellik, türün "flavipes" adını almasının nedenidir.
• Ayırt Edici Özellikler:Bacak Rengi: Sarımsı bacaklar, diğer koyu gövdeli Linyphiidae türlerinden ayırt etmeye yardımcı olabilir.
• Genital Yapılar: Erkeklerin pedipalpleri (çiftleşme organları) ve dişilerin epigynesi (dış üreme organı) gibi genital yapıların mikroskop altında incelenmesi kesin teşhis için gereklidir. Bu küçük örümceklerin tür teşhisi genellikle bu detaylı morfolojik özelliklere dayanır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Linyphiidae familyası, örümcekler arasında en zengin tür çeşitliliğine sahip familyalardan biridir. Tenuiphantes flavipes gibi türler, boyutlarının küçük olması nedeniyle genellikle gözden kaçsalar da, orman tabanındaki ve diğer habitatlardaki küçük böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynarlar. Bacak rengi gibi basit görünen bir morfolojik özellik bile, uzmanlar için tür ayrımında önemli bir ipucu olabilir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı (Levha Ağı): Tenuiphantes flavipes, ait olduğu Linyphiidae familyasının birçok türü gibi, genellikle küçük ve düzensiz levha ağları (sheet web) kurar. Bu ağlar, zemin seviyesindeki bitki örtüsü arasına, yaprak döküntülerine veya alçak çalılıklara gerilebilir.
• Habitat Tercihi: Bu türler geniş bir habitat yelpazesine uyum sağlayabilirler:
• Ormanlık Alanlar: Özellikle orman zeminindeki yaprak döküntüsü ve alt bitki örtüsü arasında.
• Otlaklar ve Çayırlar: Açık, otluk alanlar.
• Fundalıklar ve Bozkırlar: Kuru ve çalılık bölgeler.
• Bataklıklar ve Nemli Alanlar: Nemli habitatlarda da bulunabilirler.
• Zemin Seviyesi: Çoğunlukla zemin seviyesindeki bitki örtüsü ve toprak arasında yaşarlar.
• Yaşam Tarzı: Ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer eklembacaklılarla beslenen avcılardır. Kriptik bir yaşam tarzına sahiptirler ve genellikle gizli kalmayı tercih ederler. Yetişkin bireyler yıl boyunca bulunabilir, ancak genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında daha sık görülürler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük uçan böcekler (sinekler, midges, kollembollar) ve diğer küçük toprak eklembacaklılarıdır.
• Üreme: Dişiler, genellikle bir ipek kesesi içinde yumurtalarını bırakır ve bu keseyi ağlarına veya korunaklı bir yere gizlerler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tenuiphantes flavipes de zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Tenuiphantes flavipes'in insanlara karşı tehlikesi çok düşüktür. Boyutları çok küçük olduğu (genellikle 2-3 mm) ve insanlarla temasları nadir olduğu için ısırık vakaları oldukça seyrektir. Zehirleri insanlar üzerinde ciddi sistemik etkilere yol açtığına dair hiçbir bilimsel rapor bulunmamaktadır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: Linyphiidae familyasındaki bu kadar küçük türlerin zehir bezleri, genellikle avlarını etkisiz hale getirmek için yeterli güçtedir, ancak insan için önemli bir tıbbi tehdit oluşturmaz. Isırık belirtileri genellikle lokalize ve hafiftir, arı sokmasına benzer semptomlarla sınırlı kalır. Ayrıca, bu örümcekler genellikle gizli habitatlarda yaşadıkları için insanlarla karşılaşma olasılıkları da oldukça düşüktür.
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle birkaç saat veya birkaç gün içinde kendiliğinden geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Tenuiphantes flavipes ısırığı için özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Isırık bölgesini sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için ısırık bölgesine temiz bir bez içine sarılmış buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse, yayılırsa, alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye ve İstanbul'daki Tenuiphantes flavipes Kayıtları

Tenuiphantes flavipes, Türkiye örümcek faunası içinde kaydedilmiş yaygın bir türdür. Palearktik bir tür olması ve Türkiye'de de çeşitli habitatların bulunması nedeniyle, ülkenin farklı bölgelerinde yayılış göstermesi beklenir.

İstanbul'da da varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Özellikle şu bölgelerden kayıtları bulunmaktadır:

• Yıldız Parkı (Beşiktaş)
• Yedikule Zindanları (Fatih)
• Belgrad Ormanı (Sarıyer)

Bu kayıtlar, türün İstanbul'daki parklar, bahçeler ve ormanlık alanlar gibi çeşitli yeşil alanlarda bulunabileceğini göstermektedir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
3. araneae - Tenuiphantes flavipes - Spiders of Europe: Avrupa örümcek faunası içindeki yeri, morfolojik detayları, boyutları ve habitat bilgileri.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1186/Tenuiphantes_flavipes (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2136125 (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
7. NatureSpot - Tenuiphantes flavipes: İngiltere'deki habitat ve fiziksel özellik bilgileri.
8. Kaynağa Erişim: https://www.naturespot.org/species/tenuiphantes-flavipes (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
9. Türkiye'deki örümcek faunası üzerine yapılan akademik yayınlar: Özellikle Tenuiphantes cinsi ve Linyphiidae familyası üzerine yapılan faunistik ve sistematik çalışmalar ile Türkiye'nin çeşitli habitatlarındaki örümcekleri konu alan araştırmalar, Tenuiphantes flavipes'in Türkiye'deki varlığına ve habitatlarına dair bilgi sağlamıştır.
10. Örn: Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a) The checklist of the spiders of Turkey. Version 2024. http://www.spidersofturkey.info. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).
11. Demircan, N., Aksan, N. & Topçu, A. (2022). A preliminary checklist of the spider fauna of European Türkiye. Serket 19(1): 39-56. (Erişim tarihi: 15 Haziran 2025).