Tegenaria ferruginea

Harika bir örümcek türü daha! Tegenaria ferruginea, Agelenidae familyasına (Huni Ağ Örümcekleri) ait, Avrupa ve çevresinde (Azorlar, Türkiye dahil) yayılış gösteren bir örümcek türüdür. Halk arasında bazen "kömür örümceği" veya "paslı örümcek" olarak da bilinir. Bu tür de Tegenaria cinsinin diğer üyeleri gibi genellikle tünel ağları kurmalarıyla bilinirler.

Tegenaria ferruginea: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Tegenaria ferruginea için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. Latince "ferruginea" kelimesi "pas rengi" veya "demir pası rengi" anlamına gelir ve türün renklenmesine atıfta bulunur. Geçmişte bazı taksonomik revizyonlarla Malthonica ferruginea olarak da sınıflandırılmış olsa da, güncel olarak tekrar Tegenaria cinsi altına aktarılmıştır.

Tegenaria ferruginea, Agelenidae familyasına ait orta ila büyük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1804 yılında Alman botanikçi ve entomolog Georg Wolfgang Franz Panzer tarafından Aranea ferruginea adıyla tanımlanmış, 1875 yılında Simon tarafından Tegenaria ferruginea adıyla revize edildikten sonra, 2005 yılında Guseinov, Marusik & Koponen tarafından Malthonica ferruginea olarak yeniden revize edilmiş, ancak 2013'te tekrar Tegenaria cinsine geri dönmüştür.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Tegenaria ferruginea'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Agelenidae C. L. Koch, 1837 (Huni Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Tegenaria Latreille, 1804
• Tür (Species): Tegenaria ferruginea (Panzer, 1804)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Tegenaria ferruginea, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa ve Azorlar'da yayılış gösterir. Ayrıca Türkiye de bu türün dağılım alanı içinde belirtilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığına dair bilimsel kayıtlar bulunmaktadır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Tegenaria ferruginea adı geçmektedir ve Türkiye'deki Tegenaria cinsinin 10 türünden biri olarak kaydedilmiştir. Dolayısıyla, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle ormanlık alanlarda, kayaların altında ve hatta binaların içinde bu türle karşılaşmanız oldukça olasıdır. İstanbul'da da bulunması muhtemeldir, çünkü yaygın bir dağılıma sahip bir türdür.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Orta ila büyük boyutlu bir örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu yaklaşık 11–14 mm, bazı kaynaklara göre 15 mm'ye kadar ulaşabilir.
• Erkek: Vücut uzunluğu yaklaşık 9–11 mm civarında olabilir. Erkekler dişilerden daha ince yapılı ve genellikle daha uzun bacaklıdır.
• Renk: Genellikle kırmızımsı kahverengi tonlarında olup, üzerinde belirgin koyu desenler bulunur. "Paslı" görünüm adını haklı çıkarır.
• Prosoma (Ön Gövde/Karapaks): Sarımsı kahverengi ilâ kahverengi arasında değişir, üzerinde iki koyu, girintili uzunlamasına bant ve kenar boyunca girintili bir bant bulunur.
• Opisthosoma (Karın): Koyu renkte olup, üzerinde tipik olarak açık renkli, V şeklinde veya "balık kılçığı" benzeri lekelerden oluşan bir desen dizisi bulunur. Bu desenler kamuflaj için etkilidir.
• Bacaklar: Sarımsı olup koyu geniş halkalıdır ve tüylüdür.
• Ayırt Edici Özellikler:Huni Ağları: Tegenaria ferruginea, tipik olarak zemin seviyesinde, ormanlık alanlarda kaya üzerinde, taşların altında, kütüklerin içinde veya dışarıda korunaklı yerlerde huni şeklinde ipek ağlar inşa eder. Sık sık evlerde, özellikle bodrum ve tavan araları gibi karanlık ve rahatsız edilmeyen yerlerde de görülebilirler.
• Benzer Türlerden Ayırt Edilmesi: Dişisi Tegenaria parietina dişisine çok benzer; ancak T. ferruginea genellikle daha kısa bacaklı ve daha bodurdur. Kesin ayırt edici özellikler genital morfolojide (erkek palpleri ve dişi epigyn) bulunur.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Tegenaria ferruginea, adını pas rengi tonlarından alan, Avrupa ve Türkiye'de yaygın bir huni ağ örümceğidir. Hem doğal ortamlarında orman zeminlerinde, kayaların altında hem de insan yapımı yapılarda, özellikle evlerin daha az kullanılan bölümlerinde yaşamayı severler. Genellikle sakin bir yapıya sahiptirler ve ağlarını avlanmak için kullanırlar. İnsanlar için bilinen ciddi bir tehlikesi yoktur; zehirleri genellikle lokal ve geçici semptomlara neden olur. Ekosistemdeki böcek kontrolünde önemli rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Tegenaria ferruginea, tipik olarak zemin seviyesinde, ormanlarda kaya üzerinde, taşların, kütüklerin, yaprak döküntüsünün altında veya binaların az rahatsız edilen köşelerinde (bodrum katları, tavan araları) huni şeklinde ipek ağlar inşa eder. Ağları bir tünel ve geniş bir yakalama ağı kısmından oluşur.
• Habitat Tercihi: Ormanlık alanlar, kırsal ve kentsel alanlar, mağaralar ve yeraltı alanları, çürüyen ağaç kütükleri ve insan yapımı yapılar gibi çeşitli habitatlarda bulunabilirler. Özellikle nemli ve karanlık yerleri tercih ederler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarının içinde pusu kurarak avlanan pasif avcılardır. Gündüzleri genellikle yuvalarının içinde gizlenirler ve av için gece veya alacakaranlıkta aktif hale gelebilirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer omurgasızlardır (sinekler, karıncalar, diğer küçük böcekler).
• Üreme: Erişkinler genellikle Mayıs'tan Ekim'e kadar görülürler. Üreme döngüleri ve spesifik detaylar hakkında sınırlı bilgi bulunmakla birlikte, diğer Tegenaria ve Agelenidae üyelerinde olduğu gibi dişilerin yumurta kesesi (kokon) ürettiği ve yavrulara bir süre bakıcılık yaptığı düşünülmektedir. Diploid kromozom sayısının 2n♂=40 olduğu ve eşey kromozom sisteminin X1X2X3 olduğu belirtilmiştir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Tegenaria ferruginea da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Tegenaria ferruginea'nın insanlar için tehlikesi düşüktür ve genellikle tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir. Boyutları nedeniyle ürkütücü görünseler de, genellikle agresif değillerdir ve sadece sıkıştırıldıklarında, tehdit altında hissettiklerinde veya yanlışlıkla üzerine oturulduğunda ısırırlar. Isırık vakaları nadirdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Tegenaria ferruginea'nın zehri, insanlar için ciddi bir sağlık riski taşımaz. Bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer şekilde lokal ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi hafif semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle kendiliğinden kısa sürede geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez. Araştırmalar, Avrupa'daki örümcek ısırıklarının çoğunun hafif seyrettiğini ve Tegenaria ferruginea'nın da bu kategoriye girdiğini göstermektedir."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya hafif bir rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Tegenaria ferruginea Kayıtları

Tegenaria ferruginea, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde yer almaktadır. Ülkenin farklı bölgelerinden kayıtları bulunmaktadır. Dolayısıyla, Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle ormanlık alanlarda, kayalık arazilerde ve evlerin kuytu köşelerinde bu türle karşılaşmanız oldukça olasıdır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
3. araneae - Tegenaria ferruginea - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, boyutları ve Avrupa'daki dağılım bilgileri (Türkiye de dahil olmak üzere). Ayrıca ısırık bilgilerini de içerir.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/404/Tegenaria_ferruginea (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/5800485 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
7. "Malthonica ferruginea - Vikipedi": Türün taksonomik geçmişi ve Türkiye'deki durumu hakkında Türkçe bilgi.
8. Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Malthonica_ferruginea (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
9. "T.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ AGELESCAPE LEVYI GUSEINOV, MARUSIK & KOPON" (Yüksek Lisans Tezi, 2018): Türün sitogenetik özellikleri hakkında bilgi içeren bir tez.
10. Kaynağa Erişim: https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/280339/yokAcikBilim_10159841.pdf?sequence=-1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
11. Panzer, G. W. F. (1804): Türün orijinal tanımlamasını içeren bilimsel yayın.
12. Panzer, G. W. F. (1804). Faunae Insectorum Germanicae initia oder Deutschlands Insekten. Band 9, Heft 95: 1-24. Nürnberg. (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).