Selysiothemis nigra

Selysiothemis nigra – Kara Yusufçuk

(Koyu renkli kanatlarıyla tanınan, sıcak ve kurak bölgelerde yaşayan özgün bir yusufçuk türü)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Odonata (Eşkanatlılar)
• Alt Takım: Anisoptera (Yusufçuklar)
• Familya: Libellulidae (Yusufçukgiller)
• Cins: Selysiothemis
• Tür: Selysiothemis nigra (Vander Linden, 1825)

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Kuzey Afrika, Güney Avrupa, Ortadoğu, Orta Asya ve Hindistan’a kadar uzanır
• Türkiye’deki Durumu: Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve İç Anadolu’nun kurak step bölgelerinde yayılış gösterir
• Habitat:
• Geçici göletler, bataklıklar, sulama kanalları
• Tuzlu veya alkali sulak alan çevresi
• Açık ve sıcak, genellikle kurak iklimli bölgeler

Morfolojik Özellikler

• Boy: Yaklaşık 35–40 mm
• Renk:
• Erkek: Gövde tamamen metal parıltılı siyah, kanatlar da koyu füme veya dumanlı
• Dişi: Daha açık kahverengi; kanatları şeffaf ama damarlı ve uçları hafif koyulaşmış
• Kanatlar: Geniş ve kısa; uçlarda belirgin koyuluk
• Gözler: Koyu kırmızımsı kahverengi
• Ayırt Edici Özellik:
• Erkek bireylerde kanatların ve gövdenin tamamen simsiyah olması
• Gölgede neredeyse görünmez hâle gelir – mükemmel bir kamuflaj yeteneği

Yaşam Döngüsü

1. Yumurta

• Dişi yumurtalarını suya serbest şekilde bırakır
• Geçici su kütlelerine, yaz ortasında bırakılan yumurtalar birkaç gün içinde çatlar

2. Larva (Nimf)

• Sucul evredir; su içinde yaşayan avcı bir nimftir
• Gelişim süresi habitatın sıcaklığına göre değişir (genellikle 2–4 ay)
• Küçük su canlılarını ve sivrisinek larvalarını avlar
• Kuraklık durumunda nimfler göç edemez; suyun çekilmesi ölüm riskini artırır

3. Metamorfoz

• Su kenarındaki bitki veya taşlara tırmanarak dış kabuğunu terk eder
• Yeni çıkan birey birkaç saat içinde renklenir ve uçar

4. Ergin Yusufçuk

• Uçuş dönemi: Mayıs – Ağustos
• Güneşli ve rüzgarsız günlerde oldukça aktiftir
• Dişiler yumurtlama sonrası kısa sürede yaşam döngüsünü tamamlar

Beslenme ve Ekolojik Rol

• Ergin birey: Uçan sinekler, sivrisinekler, küçük böcekler
• Larva: Su piresi, kurtçuk, küçük kabuklular
• Ekosistem Rolü:
• Sivrisinek larvalarını tüketerek biyolojik kontrol sağlar
• Kurak alan sulak habitatlarının dengesinde önemli rol oynar
• Yırtıcı kuşlar ve kurbağalar için av konumundadır

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• IUCN: Asgari Endişe (Least Concern)
• Ancak Türkiye’de geçici sulak alanlara bağımlı olduğu için habitat bazlı risk altındadır
• Başlıca Tehditler:
• Tarımsal kurutma ve drenaj çalışmaları
• Pestisit kirliliği
• Geçici göletlerin tarım alanına dönüştürülmesi
• İklim değişikliği nedeniyle mevsimsel kuraklık artışı

Gözlem Notları

• En iyi gözlem zamanı: Haziran – Temmuz, sabah 9 ile öğle saatleri
• Erkekler açık taş zeminlerde ve güneşli alanlarda sabit durur
• Diğer yusufçuklara göre daha sessiz, daha az hareketlidir
• Koyu rengi nedeniyle fotoğrafta kontrastı yüksektir, ancak doğada fark edilmesi zordur

Bilimsel Not

• Selysiothemis nigra, tek türden oluşan bir cins olup, monofiletik olarak diğer Sympetrum ve Orthetrum cinslerinden ayrılır
• Sıcak iklim yusufçuklarının adaptasyonları ve renklenme evrimleri üzerine çalışan araştırmalar için örnek modeldir