Scorpionoidea

Scorpionoidea, akreplerin taksonomik sınıflandırmasında yer alan ve dünyanın en büyük ve en bilindik akrep türlerinden bazılarını barındıran bir üst familyadır. Bu grup, güçlü ve iri kıskaçları, nispeten ince kuyrukları ve genellikle insanlar için hafif olan zehirleriyle tanınır. Bu özellikleri, onları nörotoksik zehre sahip türlerin bulunduğu Buthoidea üst familyasından ayırır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Scorpionoidea, Neoscorpionina alt takımı ve Orthosterni infra takımı içinde yer alan bir üst familyadır. Bu grup, evcil hayvan ticaretiyle de bilinen İmparator Akrebi gibi popüler türleri içerir ve coğrafi olarak tüm kıtalara yayılmıştır.

• Taksonomik Seviye: Neoscorpionina (Alt Takım) içinde bir üst familyadır.
• Morfolojik Özellikler: Scorpionoidea üyeleri, genellikle iri ve sağlam yapılıdır. Zehir kesesinin aksine, avlarını yakalamak ve parçalamak için kullandıkları büyük ve güçlü kıskaçları en belirgin özellikleridir.

2. Fiziksel Özellikler ve Biyolojik Davranışlar

Scorpionoidea'ya ait türler, avlanma stratejileri açısından Buthoidea familyasındaki türlerden farklılaşır.

• Beslenme: Etoburdurlar ve güçlü kıskaçlarını kullanarak böcekler, kemirgenler ve hatta diğer küçük sürüngenler gibi avları ezerek etkisiz hale getirirler. Zehirlerini daha çok avlarını hareketsiz kılmak veya savunma amaçlı kullanırlar.
• Yaşam Alanı: Çeşitli habitatlarda yaşarlar; nemli ormanlardan çöllere kadar farklı ortamlara uyum sağlamışlardır.
• Zehir Mekanizması: Bu grubun zehri genellikle çok hafiftir. Sadece hafif bir ağrıya veya lokal şişmeye neden olur. Ancak Hemiscorpiidae familyasındaki bazı türler, bu genellemenin istisnasını oluşturur ve zehirleri doku nekrozuna yol açabilir.

3. Sınıflandırma ve Familyalar

Scorpionoidea üst familyası, güncel taksonomik çalışmalara göre birden fazla familyadan oluşmaktadır. Bu familyalar şunlardır:

• Scorpionidae Familyası: (Gerçek Akrepler) Bu familya, adını doğrudan üst familyaya vermiştir. Dünya üzerindeki en büyük akrepler bu familyadan çıkar. Zehirleri tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir.
• Tanınan Cinsler ve Türler:
• Pandinus: Afrika'ya özgü, iri yapılı İmparator Akrebi (P. imperator) en bilinen üyesidir.
• Heterometrus: Güney Asya'da bulunur ve genellikle evcil hayvan olarak beslenir.
• Hemiscorpiidae Familyası: Bu familya, akreplerin en tehlikeli türlerinden bazılarını barındırır ve Ortadoğu'da yaygındır. Zehirleri doku hasarına neden olan sitotoksinler içerir.
• Tanınan Türler: Gölge Akrebi (Hemiscorpius lepturus) bu familyanın en bilinen temsilcisidir.
• Diplocentridae Familyası: Orta ve Güney Amerika'da bulunur ve zehirleri hafiftir.

4. Koruma Durumu ve Ekolojik Önem

Scorpionoidea üst familyası, genel olarak ekolojik olarak başarılı ve yaygın bir gruptur. Bu nedenle üst familyanın kendisi tehlike altında değildir. Ancak, bu grup içindeki bazı türler, özellikle evcil hayvan ticareti için yapılan aşırı toplama nedeniyle popülasyon baskısı altında olabilir. Bu akrepler, bulundukları ekosistemlerde haşere kontrolü sağlayarak ve besin zincirinde yer alarak önemli bir rol oynarlar.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Soleglad, M. E. & Fet, V. (2003). High-level systematics and phylogeny of the extant scorpions.
• Prendini, L. & Wheeler, W. C. (2005). Phylogeny of the scorpions (Chelicerata: Scorpiones).
• The Scorpion Files - Jan Ove Rein.
• Yağmur, Y. E. (2020). Türkiye Akrep Faunası.
• Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesi.

Fotoğraf:(c) Alireza Zamani – bazı hakları saklıdır (CC BY-NC)