Pygopleurus akbesianus

Pygopleurus akbesianus

(Tür adı “akbesianus”, Hatay’daki eski Akbez yerleşiminden gelir; türün tip lokalitesine atıf içerir)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Animalia – Hayvanlar
• Şube (Phylum): Arthropoda – Eklem bacaklılar
• Sınıf (Classis): Insecta – Böcekler
• Takım (Ordo): Coleoptera – Gerçek böcekler
• Alttakım (Subordo): Polyphaga
• Üst familya (Superfamilia): Scarabaeoidea
• Familya (Familia): Glaphyridae – Çiçek böcekleri
• Cins (Genus): Pygopleurus
• Tür (Species): Pygopleurus akbesianus Reitter, 1895

İngilizce Adı ve Türkçesi

• İngilizce adı: Akbez flower beetle
• Türkçesi (önerilen): Akbez çiçek böceği veya Hatay çiçek böceği

Genel Tanım ve Morfoloji

Pygopleurus akbesianus, Türkiye'nin güneyine özgü, oldukça renkli ve görsel olarak çarpıcı bir çiçek böceğidir. Dişi ve erkek bireyler arasında belirgin cinsel dimorfizm vardır.

• Boyut: 10–18 mm
• Vücut: Oval, yoğun tüylerle kaplı
• Renk (erkek): Sırt kısmı metalik mavi, yeşil ya da mor; yoğun sarı-turuncu kıllarla kaplı
• Renk (dişi): Daha donuk renkli, bazen kahverengimsi; tüylenme az
• Anten: Uç kısmı yelpaze biçimli (lamellat)
• Bacaklar: Kalın, kazıcı yapılı; çiçeklere tırmanmaya uygundur
• Uçma yeteneği: İyi gelişmiştir

Yaşam Alanı ve Ekoloji

• Habitat: Step-bitki örtüsü geçiş zonları, çiçekli açık alanlar, Akdeniz makisi
• Aktif dönem: Bahar aylarında (özellikle Nisan–Mayıs)
• Beslenme (ergin): Polinofag (çiçek tozu – polenle beslenir)
• Larva: Muhtemelen toprak altında çürüyen bitki kökleriyle beslenir
• Yayılım: Türkiye endemiğidir; özellikle Hatay, Osmaniye ve çevresinde sınırlı lokalitelerde tespit edilmiştir
• Korunma durumu: Habitat kaybı nedeniyle bölgesel olarak tehdit altında olabilir

Zehirlilik ve İnsanlara Etkisi

• Zehirli değildir
• İnsanlara tamamen zararsızdır
• Ne ısırır ne de sokar
• Canlı renklerine rağmen savunmasız ve uysaldır
• Çiçekler arasında dolaşırken görülebilir, alınması durumunda panik yapmaz

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Temas sonucu müdahale gerekmez
• Cilt tahrişi ya da alerjik etki yoktur
• Sadece doğadan alınan bireyler geri bırakılmalıdır – endemik türler doğaya aittir

Karıştırılabilecek Türler

TürAyırt Edici ÖzellikDurumPygopleurus hirsutusDaha geniş yapılı, Ege Bölgesi'nde yaygınTürkiye'de farklı yayılımEulasia pareysseiDaha kısa tüylü ve kahverengi tonluFarklı cinse aittirGlaphyrus spp.Anten yapısı ve vücut şekli farklıdırAynı familya, farklı cins

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Parlak renkli böcekler tehlikelidir
2. Gerçek: P. akbesianus, sadece çiçekle beslenen zararsız bir türdür
3. Efsane: Tüylü böcekler deride kaşıntı yapar
4. Gerçek: Tüyler sadece koruyucu ve renk verici yapıdadır; tahriş yapmaz
5. Efsane: Çiçek böcekleri çiçekleri yok eder
6. Gerçek: Polenle beslenirken aynı zamanda tozlaşmaya katkı sağlarlar
7. Efsane: Bölgede görülen her metalik böcek aynı türdür
8. Gerçek: Bu cinsin onlarca türü vardır; sadece uzman gözle ayırt edilebilir
9. Efsane: Uçarken sokar
10. Gerçek: Ne sokucu ne ısırıcı yapıları vardır

İlginç Bilgiler

• Türkiye’nin endemik çiçek böcekleri içinde en dikkat çekici görünüme sahip türlerden biridir
• Erkek bireylerin tüy yoğunluğu dişilerden çok daha fazladır → eş seçimi ve cinsiyet tanımında rol oynar
• Parlak renkleri nedeniyle doğa fotoğrafçıları ve koleksiyoncular tarafından oldukça ilgi görür
• Nisan ayında açan çiçeklerin en erken polen ziyaretçilerindendir
• Bölgede sadece birkaç haftalık aktif döneme sahiptir → bu da gözlem şansını nadir kılar

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Reitter, E. (1895). Coleopteren aus dem Orient
• Medvedev, G.S. (1964). Monograph of the Glaphyridae of the World
• Özbek, H., et al. (2020). Türkiye Glaphyridae Faunası Üzerine Gözlemler
• Türk Entomoloji Bülteni (2023). Hatay Bölgesinde Endemik Coleoptera Türlerinin Dağılımı