Pellenes geniculatus

Harika bir örümcek türü olan Pellenes geniculatus, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır. "Geniculatus" tür adı Latince'de "dizli" veya "diz benzeri bir yapıya sahip" anlamına gelir, bu da muhtemelen bacaklarındaki belirgin eklemler veya diz benzeri yapılara atıfta bulunur.

Pellenes geniculatus, Salticidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1868 yılında Simon tarafından Attus geniculatus olarak tanımlanmış, daha sonra Pellenes cinsine aktarılmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Pellenes geniculatus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Pellenes Simon, 1876
• Tür (Species): Pellenes geniculatus (Simon, 1868)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Pellenes geniculatus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Türkiye, Ukrayna, Kafkasya, Orta Doğu, İran, Kazakistan ve Güney Sibirya gibi geniş bir Palearktik ve Afrotopikal bölgede yayılış gösterir. Ayrıca Belçika gibi kuzeydeki ülkelere tanıtılmış bir tür olarak da kaydedilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, ülkenin farklı coğrafi bölgelerinde bulunma potansiyeline sahiptir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir zıplayan örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4.0 ila 5.0 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3.0 ila 4.0 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Pellenes cinsinin üyeleri genellikle sağlam yapılı ve tüylü bir görünüme sahiptir. Renkleri ve desenleri, tür içi ve cinsiyetler arası farklılıklar gösterebilir.
• Karapaks (Baş-Göğüs): Koyu kırmızımsı kahverengiden siyaha yakın kahverengiye kadar değişen renkte olup, ön gözlerin altından başlayıp arka gözlerin arkasında biten geniş bir beyaz bantla çevrilidir. Ön dört gözün etrafı turuncu tüylerle çevrili olabilir.
• Karın (Opisthosoma): Kırmızımsı kahverengiden siyah-kahverengiye kadar değişen renkte olup, etrafında geniş beyaz bir bant ve üst kısmında geniş bir beyaz boyuna çizgi bulunur.
• Bacaklar: Koyu kırmızımsı kahverengi olup, özellikle tibiae (kaval kemiği) bölgelerinde beyaz tüyler bulunur. Birinci bacak çifti belirgin şekilde kalınlaşmış ve iridir.
• Palpler (Ön Ayak Benzeri Duyu Organları): Dişilerde sarı-kahverengi olup beyaz tüylere sahiptir. Erkeklerin palpleri siyahtır ve çarpıcı beyaz tibiae'leri vardır.
• Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
• Ayırt Edici Özellikler:Karapaks üzerindeki belirgin beyaz bant.
• Karnın etrafındaki geniş beyaz bant ve sırttaki beyaz boyuna çizgi.
• Erkeklerde ilk bacak çiftinin diğerlerine göre daha kalın ve koyu olması, palplerin rengi.
• Diğer Pellenes türlerinden kesin ayrımı, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesini gerektirir. Bu yapısal özellikler, örümcek taksonomisindeki anahtar ayırt edici faktörlerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Pellenes geniculatus gibi zıplayan örümcekler, genellikle sıcak ve kuru habitatları tercih ederler. Vücutlarındaki belirgin beyaz desenler ve kalınlaşmış ilk bacakları, onları diğer türlerden ayırt etmeyi kolaylaştırır. Hızlı hareket ederler ve avlarını ani zıplamalarla yakalarlar, bu da onları ekosistemde etkili böcek avcıları yapar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avları üzerinde etkilidir ve insan sağlığına hiçbir risk oluşturmaz."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Pellenes geniculatus da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler, karıncalar ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle taşların altına, bitki saplarının arasına veya diğer korunaklı yerlere, ipekten yapılmış küçük bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar. Yetişkinler genellikle Mayıs ve Haziran aylarında görülür.
• Habitat Tercihi: Genellikle sıcak, kuru alanları ve bitki örtüsünün az olduğu yerleri, örneğin taşlık araziler, kayalık yamaçlar, bozkırlar ve orman kenarları gibi habitatları tercih ederler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Pellenes geniculatus de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Pellenes geniculatus'un da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Pellenes geniculatus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2077/Pellenes_geniculatus (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2172282 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. ArachnoPhoto - Pellenes geniculatus (Simon, 1868): Türün fiziksel özellikleri ve habitatı hakkında detaylı bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: https://www.arachnophoto.com/en/salticidae-2/pellenes-geniculatus/ (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Fotoğraf: Bernard DUPONT FRANSA