Parahypopta caestrum

Parahypopta caestrum – Kahverengi Ağaçkurdu Güvesi

(Cossidae familyasına ait, ağaç gövdelerinde yaşayan, nadir gözlenen, kalın yapılı gece güvesi)

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia (Hayvanlar)
• Şube: Arthropoda (Eklem Bacaklılar)
• Sınıf: Insecta (Böcekler)
• Takım: Lepidoptera (Kelebekler ve Güveler)
• Familya: Cossidae (Ağaçkakan güveleri / Ağaçkurtları)
• Cins: Parahypopta
• Tür: Parahypopta caestrum (Hübner, [1808])

Yayılış ve Habitat

• Doğal Yayılış: Güney Avrupa, Balkanlar, Türkiye, Kafkasya ve Orta Doğu
• Türkiye’deki Durumu: Özellikle Ege, Akdeniz ve İç Anadolu’nun batı kesimlerinde kaydedilmiştir
• Habitat:
• Kuru, taşlık ve çalılı orman açıklıkları
• Yaşlı ağaçların bulunduğu alanlar
• Kurak bozkır çevresindeki meyve ağaçları ve çalılıklar

Morfolojik Özellikler

• Kanat Açıklığı: 25–35 mm
• Ön Kanatlar:
• Açık kahverengi ya da bej zemin üzerinde dalga şeklinde gri-siyah çizgiler
• Damarlı, kalın ve mat görünümlüdür
• Arka Kanatlar: Daha soluk renklidir, sade
• Gövde: Kalın yapılı, vücut kanatlarla uyumlu soluk kahverengi
• Anten: Erkeklerde taraksı, dişilerde ipliksi
• Ayırt Edici Özellik:
• Kanatların dalgalı ve soluk çizgili desenleri, gövdenin kalın yapısı ile birleşerek Cossidae üyelerine özgü görünüm oluşturur

Yaşam Döngüsü

(Doğrudan türe özgü bilgiler kısıtlı olsa da, Cossidae familyası genel bilgilerinden yararlanılarak özetlenmiştir.)

1. Yumurta

• Dişi birey, yumurtalarını ağaç gövdelerinin çatlaklarına veya kalın çalı dallarına bırakır
• Yumurtalar birkaç hafta içinde açılır

2. Tırtıl (Larva)

• Tırtıl, odun içinde tüneller açarak yaşar (xilofag – odun yiyici)
• Gelişim süresi 1–2 yıl sürebilir
• Rengi kirli beyaz, kalın ve kıvrık yapıdadır
• Konaklar: Yabani armut (Pyrus), meşe (Quercus), bazen kavak, incir ve diğer odunsu bitkiler

3. Pupa

• Tünel içinde ya da ağacın kabuk altı dokusunda oluşur
• Koza çok sağlam değildir; pupalaşma 4–6 hafta sürebilir

4. Ergin (Güve)

• Uçuş dönemi: Haziran – Ağustos
• Gece aktiftir, güçlü ışığa çekilir
• Gündüzleri hareketsiz kalır, kabuk yüzeyinde iyi kamufle olur
• Uçuşu zayıf ve ağırdır

Beslenme ve Ekolojik Rol

• Tırtıl:
• Odun dokusuyla beslenir, bazen yaşlı ağaçları zayıflatabilir
• Ergin:
• ❌ Nektar tüketimi yoktur
• Kısa ömürlüdür; temel amacı çiftleşmedir
• Ekosistem Rolü:
• Odunsu yapıların doğal ayrışmasında görev alır
• Yırtıcı kuşlar, yarasalar ve parazitoit arılar için besin zincirinde yer alır

Koruma ve Tehditler

• Koruma Durumu:
• IUCN’de özel değerlendirmesi yok
• Türkiye’de lokal popülasyonlarla sınırlı gözlemler
• Başlıca Tehditler:
• Ağaç kesimleri ve orman açıklıklarının tahribi
• Tarımsal ilaçlama
• Ağaç kabuklarının temizlenmesi, habitat kaybı

Gözlem Notları

• Gözlem için ideal dönem: Haziran–Temmuz geceleri, güçlü ışık tuzakları ile
• Gündüz bulmak zordur; iyi kamuflaj sağlar
• Durgun, hareketsiz ve silik görünümüyle kolay gözden kaçabilir

🧪 Bilimsel Not

• Parahypopta caestrum, odun delici larvalar grubuna ait olduğundan ormancılık ve ekosistem sağlığı açısından önemlidir
• Cossidae familyası içinde yayılışı daha fazla araştırılmalıdır
• Mikroskobik inceleme ile Parahypopta cinsindeki diğer türlerden ayrımı kesinleştirilir