Palinurus elephas
Genel Bilgi
Palinurus elephas Akdeniz Atlantik’in doğu kıyıları ve Kuzeybatı Afrika açıklarında yayılım gösteren dikenli ıstakoz türüdür Türkiye’de özellikle Ege ve Akdeniz kıyılarında bulunur Taşlık kayalık zeminleri ve deniz mağaralarını tercih eder Gece aktif hale gelir gündüz ise oyuklarda ve kayaların altında saklanır Ticari olarak önemli bir deniz ürünüdür Etinin lezzeti nedeniyle yüksek ekonomik değere sahiptir
Taksonomi
Alem Animalia
Şube Arthropoda
Sınıf Malacostraca
Takım Decapoda
Familya Palinuridae
Cins Palinurus
Tür Palinurus elephas Fabricius 1787
Morfolojik Özellikler
Vücut uzun ve silindirik yapıdadır
Renk genellikle kırmızımsı kahverengi turuncu ve mor tonlardadır
Baş kısmında dikenler belirgin ve kalındır
Antenler uzun ve güçlüdür gövde boyunun birkaç katına ulaşabilir
Gerçek kıskaçları yoktur ön bacaklar kalın ve güçlüdür
Gözler sap üzerinde taşınır ve ışığa duyarlıdır
Yetişkin bireyler 30 ila 50 cm uzunluğa kadar ulaşabilir
Habitat ve Ekoloji
Taşlık ve kayalık deniz tabanlarında 5 ila 200 metre derinlikte yaşar
Gündüz kayaların altında ve oyuklarda saklanır
Gece beslenmeye çıkar küçük yumuşakçalar kabuklular ve leşlerle beslenir
Nemli mağara girişlerinde ve kıyıya yakın alanlarda da görülebilir
Zehirlilik Durumu
ZEHİRLİ DEĞİL
Palinurus elephas insanlara zararsızdır Zehri bulunmaz Etleri güvenle tüketilebilir Ancak taze olmayan bireylerin etinde bakteriyel toksinler oluşabileceğinden gıda güvenliği açısından dikkat edilmelidir
Ekonomik ve Ekolojik Önemi
Yüksek ticari değere sahip bir deniz kabuklusudur
Yoğun avlanma nedeniyle popülasyonlarında azalma görülmektedir
Av yasağı dönemlerinde ve belirli boy sınırlamalarıyla korunmaktadır
Ekosistemde leşçi rolüyle madde döngüsüne katkı sağlar
Koruma Durumu
Aşırı avlanma ve habitat tahribatı tür için ciddi tehdit oluşturmaktadır
Avrupa ve Türkiye kıyılarında koruma altındadır
IUCN tarafından Hassas (Vulnerable) kategorisinde sınıflandırılmıştır
Kaynaklar
Fabricius JC 1787 Mantissa Insectorum
Holthuis LB 1991 Marine Lobsters of the World FAO Species Catalogue
Froglia C 2002 The Spiny Lobsters of the Mediterranean
Bilecenoğlu M Kaya M Cihangir B Çiçek E 2014 Türkiye Deniz Kabukluları
IUCN Red List 2024 Palinurus elephas değerlendirmesi
