Orthobula charitonovi

Harika bir örümcek türü daha! Orthobula charitonovi, taksonomik olarak biraz karmaşık bir geçmişe sahip olan, ancak güncel sınıflandırmaya göre Trachelidae familyasına ait küçük boyutlu bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri genellikle aktif avcılar olup, özel ipek yuvalarda yaşarlar.

Orthobula charitonovi: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Orthobula charitonovi için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Orthobula" cinsi, Eugène Simon tarafından 1897'de tanımlanmıştır. "Charitonovi" epiteti ise, türü ilk tanımlayan Rus araknolog K. G. Mikhailov'un hocası Dmitri Kharitonov'a ithafen verilmiştir.

Orthobula charitonovi, Trachelidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1986 yılında K. G. Mikhailov tarafından tanımlanmıştır. Taksonomik geçmişi biraz karışıktır; ilk olarak Clubionidae ve Liocranidae familyalarına yerleştirilmiş, 2002'de Corinnidae'ye, 2014'te Phrurolithidae'ye ve en son 2017'de Trachelidae familyasına transfer edilmiştir. Bu sık transferler, türün kendine özgü morfolojik özelliklerinden ve farklı araknologların sınıflandırma yaklaşımlarından kaynaklanmaktadır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Orthobula charitonovi'nin bilimsel sınıflandırması güncel olarak şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Trachelidae Simon, 1897
• Cins (Genus): Orthobula Simon, 1897
• Tür (Species): Orthobula charitonovi (Mikhailov, 1986)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Orthobula charitonovi, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Doğu Akdeniz'den Orta Asya'ya kadar geniş bir coğrafi yayılışa sahiptir. Bu yayılış alanı; Türkiye, Kafkasya (Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan), Rusya (Avrupa'dan Uzak Doğu'ya kadar), Irak, İran, Kazakistan, Orta Asya, Çin, Kore ve Japonya'yı kapsamaktadır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yeni bir kayıt olarak bildirilmiştir. Türkiye örümcek faunası listelerinde Orthobula charitonovi adı geçmektedir. Bu durum, türün Türkiye'nin farklı coğrafyalarında, özellikle yaprak döküntüleri arasında veya yer seviyesinde bulunabileceğini göstermektedir. Şu anki konumunuz İstanbul'da da uygun habitatlarda bulunma potansiyeli vardır.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük boyutlu örümceklerdir. Vücut uzunlukları genellikle 2.0 ila 4.0 mm civarındadır.
• Renk: Prosoma (karapaks) ve opisthosoma (karın) genellikle iki renklidir, açık ve daha koyu gri tonlarda olabilir.
• Prosoma (Karapaks): Tekdüze kahverengi veya grimsi kahverengi olup, genellikle belirgin bir deseni yoktur.
• Opisthosoma (Karın): Kısa ve ovaldir, genellikle açık ve koyu gri tonlarda iki renklidir. Üzerinde bazen belirsiz, soluk lekeler veya hafif şevronlar bulunabilir.
• Bacaklar: Prosoma ile benzer renkte olup, genellikle düz renklidir. Bacaklarda belirgin dikenler bulunur.
• Ayırt Edici Özellikler:Çeliseraların (ağız parçaları) bazal yarısında alın kılı (frontal bristle) bulunması, türün belirgin özelliklerindendir.
• Erkeklerin pedipalp yapıları ve dişilerin epigyn (genital açıklık) yapıları tür teşhisinde kritiktir ve diğer Orthobula türlerinden ayrımını sağlar.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Orthobula charitonovi, genellikle zemin tabakasında yaşayan, küçük ve genellikle iki renkli, gri tonlarında bir örümcektir. Geniş bir yayılıma sahip olsa da, küçük boyutları nedeniyle gözden kaçabilir. Zehri insanlar için herhangi bir önemli risk oluşturmaz; ısırıklar genellikle hafif lokal semptomlara yol açar. Ekosistemde, küçük omurgasızları avlayarak doğal dengeye katkıda bulunurlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Orthobula charitonovi, diğer Trachelidae üyeleri gibi, av yakalamak için büyük ağlar kurmazlar. Bunun yerine, gündüzleri saklanmak, tüy değiştirmek, yumurta keselerini korumak ve kışlamak için ipekten küçük, kese benzeri yuvalar (retreats) inşa ederler. Bu yuvalar genellikle yaprak döküntüleri arasında, taşların altında veya yerdeki çatlaklarda bulunur.
• Habitat Tercihi: Çeşitli habitatlarda bulunabilirler, ancak genellikle orman zeminlerinde, yaprak döküntüleri arasında, çalılık alanlarda ve diğer zemin tabakası ortamlarında yaşarlar. Özellikle kurak veya yarı kurak alanlarda da görülebilirler.
• Yaşam Tarzı: Noktürnal (gece aktif) avcılardır. Gündüzleri yuvalarında hareketsiz kalırken, geceleri aktif olarak avlanmak için dışarı çıkarlar. Avlarını aktif olarak kovalayarak veya pusu kurarak yakalayan gezgin avcılardır (wandering predators).

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, yaşadıkları zemin habitatında bulunan küçük böcekler ve diğer küçük omurgasızlardır.
• Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) ipekten yapılmış yuvalarının içine bırakır ve yavrular yumurtadan çıkana kadar onları korurlar. Yetişkinler yılın belirli dönemlerinde (genellikle ilkbahar veya yaz başı) aktif olarak görülebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Orthobula charitonovi de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Orthobula charitonovi'nin ısırığı insanlar için genellikle tıbbi olarak önemsiz kabul edilir. Bilinen hiçbir Orthobula türü insanlar için ciddi tehlike oluşturmaz. Isırık vakaları çok nadirdir ve genellikle örümceğin yanlışlıkla sıkışması veya rahatsız edilmesi sonucu savunma amaçlı meydana gelir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Orthobula charitonovi'nin zehri, insanlar üzerinde bir arı veya sivrisinek ısırığına benzer lokal ve geçici semptomlar dışında ciddi bir etki yaratmaz. Bu örümcekler oldukça çekingen yapıdadır ve insanlardan doğal olarak uzak dururlar. Ekosistemde, küçük böceklerin popülasyonunu dengeleyerek faydalı bir rol oynarlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler:Lokal ağrı: Isırık anında veya kısa süre sonra başlayan hafif bir ağrı.
• Kızarıklık ve şişlik: Isırık bölgesinde hafif kızarıklık ve küçük bir şişlik.
• Kaşıntı: Isırık çevresinde hafif kaşıntı.
• Sistemik semptomlar: Sistemik reaksiyonlar veya ciddi etkiler son derece nadirdir ve genellikle görülmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulanabilir.
4. Ağrı Kesici: Ağrıyı hafifletmek için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örn. parasetamol) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar beklenenden daha şiddetliyse veya alerjik bir reaksiyon şüphesi varsa (çok nadir olsa da), bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Türkiye'deki Orthobula charitonovi Kayıtları

Orthobula charitonovi, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde yer almaktadır. Bazı bilimsel yayınlarda Türkiye'den yeni kayıtları bildirilmiştir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Orthobula charitonovi - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve biyolojisi hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/4550/Orthobula_charitonovi (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2148569 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. Wikipedia - Orthobula: Cinsin genel bilgileri ve taksonomik geçmişi.
8. Kaynağa Erişim: https://en.wikipedia.org/wiki/Orthobula (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. "On the identity and distribution of the poorly known spider Orthobula charitonovi (Mikhailov, 1986) (Aranei: Corinnidae)" - Marusik, Y. M., Özkütük, R. S. & Kunt, K. B. (2013): Bu bilimsel makale, türün kimliği, dağılımı ve Türkiye'deki kayıtları hakkında önemli bilgiler içermektedir.
10. Kaynağa Erişim: https://www.researchgate.net/publication/279750477_A_NEW_GENUS_RECORD_FOR_THE_CORINNID_SAC_SPIDER_FAUNA_OF_TURKEY_ARANEAE_CORINNIDAE (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. "The checklist of the spiders of Turkey" - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
12. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).