Mogrus neglectus

Harika bir örümcek türü olan Mogrus neglectus, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır.

Mogrus neglectus, Salticidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1868 yılında Simon tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Mogrus neglectus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Mogrus Simon, 1882
• Tür (Species): Mogrus neglectus (Simon, 1868)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Mogrus neglectus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Güney Avrupa (Yunanistan, Kuzey Makedonya gibi), Türkiye, Kıbrıs, İsrail, Kafkasya (Rusya, Azerbaycan), İran ve Kazakistan gibi geniş bir Palearktik bölgede yayılış gösterir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta olup, İstanbul, İzmir, Antalya, Bolu, Van, Artvin, Konya, Şanlıurfa, Mersin, Hakkari ve Kırklareli gibi birçok farklı ilimizden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu durum, türün Türkiye'nin çeşitli iklim ve coğrafi özelliklere sahip bölgelerinde yaygın olabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir zıplayan örümcektir.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 5.6 ila 6.5 mm arasındadır.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 7.0 ila 8.8 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Mogrus neglectus türü, tipik Salticidae vücut yapısına sahiptir. Renkleri ve desenleri, tür içi ve cinsiyetler arası farklılıklar gösterebilir.
• Erkek: Karapaks (baş-göğüs kısmı) sırttan pas rengi kahverengi olup, siyah kenarlara ve koyu kahverengi bir baş plakasına sahiptir. Göz alanı siyahtır. Yan kısımlar açık turuncu-kahverengi tüylerle kaplıdır. Karın (opisthosoma) sırttan siyah-kahverengi olup, uzun, açık kızıl-kahverengi tüylerle kaplıdır. Bacaklar turuncu-kahverengi ve halkalıdır. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) pas rengi kahverengi olup, simbyumun ucu açıktır.
• Dişi: Dişiler erkeklere göre biraz daha büyük olabilir. Karapaks sırttan turuncu-kahverengi olup, pas rengi kahverengi ağsı bir desene ve beyaz tüylerle kaplı siyah bir kenara sahiptir. Bazen iki paralel beyaz boyuna bant bulunabilir. Epigyne (dişi üreme organı) iki yanal olarak güçlü sklerotize (sertleşmiş), tüp şeklinde kıvrımlı oluklara sahiptir.
• Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar. Mogrus neglectus gibi bazı zıplayan örümcekler, avlarını ve türdeşlerini 320 milimetreye kadar (kendi vücut uzunluklarının 42 katı) ayırt edebilir.
• Ayırt Edici Özellikler:Erkeklerde karapaks ve karın üzerindeki belirgin renk ve tüy farklılıkları.
• Dişilerde karapaks üzerindeki ağsı desen ve beyaz tüyler.
• Diğer Mogrus türlerinden kesin ayrımı, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı incelenmesini gerektirir. Bu yapısal özellikler, örümcek taksonomisindeki anahtar ayırt edici faktörlerdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Mogrus neglectus gibi zıplayan örümcekler, çok farklı habitatlara adapte olabilen dirençli canlılardır. Özellikle kumlu ve açık alanlarda bulunabilseler de, Türkiye'deki yayılışları farklı ekosistemlerde de varlıklarını sürdürebildiklerini gösteriyor. Keskin görüşleri ve zıplama yetenekleri, onları oldukça etkili avcılar yapar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avlarını etkisiz hale getirmek içindir ve insan sağlığına herhangi bir zarar vermez."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Mogrus neglectus da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanmayı tercih ederler.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle bitki saplarının arasına, taşların altına veya diğer korunaklı yerlere, ipekten yapılmış koruyucu bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar. Bazı Mogrus türleri kumlu ortamlarda kumun birkaç milimetre altına yuva yapabilirler; bu yuvalar yumurta bırakma, ilk evrelerin gelişimi, tüy dökme (molt) ve kış uykusu için kullanılabilir.
• Habitat Tercihi: Neredeyse tüm dünya genelinde yaygın olarak bulunan bir türdür ve bu durum, orman, dağ, çöl, şehir, ev içi gibi farklı habitatlarda bulunabileceği anlamına gelir. Özellikle Türkiye'deki dağılımına bakılırsa, çalılar, otlaklar, taşlık alanlar ve ağaç kabukları gibi farklı mikro habitatlarda görülebilirler. Kumlu arka-dünler gibi nispeten açık ve kuru alanları da tercih edebilirler. Ağaç kabukları, taş üstü, çiçekler, duvar kenarları ve pencere pervazları sıkça tercih edilen yerleridir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Mogrus neglectus da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Mogrus neglectus'un da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık veya lokal ağrı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, avları olan böcekler ve bazen diğer örümcekler üzerinde etkilidir, ancak insan sağlığına bir tehdit oluşturmaz.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Mogrus neglectus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/2094/Mogrus_neglectus (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2172034 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. Salticidae - Türkiye Yaban Hayatı: Zıplayan örümceklerin genel özellikleri ve Türkiye'deki yayılışı hakkında bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/salticidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Taxonomic Notes on a Collection of Jumping Spiders from Iran (Araneae, Salticidae) - Logunov, D.V. & Marusik, Y.M. (2010): Türün morfolojik detayları hakkında bilimsel makale.
12. Kaynağa Erişim: https://bioone.org/journals/arachnology/volume-15/issue-3/arac.2010.15.3.85/Taxonomic-Notes-on-a-Collection-of-Jumping-Spiders-from-Iran/10.13156/arac.2010.15.3.85.short (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).