Melaphe vestita (C. L. Koch, 1847)

Melaphe vestita — Kırkayak Türü

Taksonomi

• Türkçe Adı: (Yaygın Türkçe adı yok; “Melaphe türü kırkayak” olarak anılır)
• Latince Adı: Melaphe vestita
• Familya: Xystodesmidae
• Takım: Polydesmida
• Alt Filum: Myriapoda (Çokayaklılar)
• Sınıf: Diplopoda (Kırkayaklar)

Yayılış ve Habitat

• Yayılış Alanı: Öncelikle Kafkasya, Balkanlar, Karadeniz çevresi ve kısmen Türkiye'nin kuzeydoğusunda gözlenmiştir.
• Türkiye’deki Durumu: Özellikle Doğu Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu ormanlık alanlarında yaşar.
• Habitat: Nemli orman altı örtüsünde, çürümekte olan yapraklar, yosunlar ve taş altlarında barınır. Toprak ve çürük odun gibi mikrohabitatları tercih eder.

Fiziksel Özellikler

• Boy: 20–40 mm arasında
• Vücut: Silindirik, çok segmentli (yaklaşık 20–30 segment)
• Renk: Genellikle koyu kahverengi ya da siyaha yakın; bazı bireylerde sırt çizgilerinde açık renkli desenler olabilir.
• Bacak Sayısı: Her segmentte 2 çift olmak üzere toplamda 100’e yakın bacağa sahip olabilir (tam sayılar bireyden bireye değişir).

Ekoloji ve Yaşam Biçimi

• Beslenme: Ayrıştırıcı (detritivor). Ölü bitki materyallerini tüketerek ekosistemde besin döngüsüne katkı sağlar.
• Savunma: Tehlike anında yuvarlanabilir ve kokulu savunma sıvısı salgılayabilir (Xystodesmidae familyasında yaygın).
• Zararlı mı? Hayır. Bitkilere doğrudan zarar vermez, ekosistem için faydalıdır.

Bilimsel Önemi

• Melaphe vestita gibi türler, mikrohabitat kalitesini ve orman ekosistem sağlığını ölçmek için bioindikatör (biyolojik gösterge) olarak kullanılabilir.
• Toprakta yaşayan kırkayaklar, orman altı biyokütlenin dönüşümünü hızlandıran önemli ayrıştırıcılardır.

Koruma ve Tehditler

• Yerel Tehditler: Orman altı örtüsünün temizlenmesi, orman yangınları, tarım ilaçları ve kimyasal madde kullanımı.
• Koruma Durumu: IUCN’de listelenmemiştir; lokal bazda araştırmalarla desteklenmesi gereken türlerden biridir.