Chelon saliens

Chelon saliens, yaygın olarak Sıçrayan Kefal (Leaping Mullet) olarak bilinen, Kefaller (Mugilidae) familyasına ait bir balık türüdür. Latince ismindeki 'saliens', türün sudan dışarı sıçrama davranışına atıfta bulunur. Akdeniz ve Karadeniz havzasında önemli bir ekolojik ve ticari değere sahiptir.

Taksonomik Sınıflandırma

SeviyeSınıflandırma AdıAçıklamaTürkçe AdıSıçrayan Kefal, TopatanBilimsel AdıChelon saliens (Risso, 1810)Eski adı Liza saliens idi; güncel sınıflandırmada Chelon cinsi altında yer alır.Latince AnlamıChelon: Antik Yunanca'da "dudak" veya "ağız" anlamına gelir. Saliens: Latince'de "sıçrayan" anlamına gelir.Âlem (Kingdom)Animalia (Hayvanlar)Şube (Phylum)Chordata (Kordalılar)Aile (Family)Mugilidae (Kefaller)Cins (Genus)Chelon

Genel Özellikler ve Ekoloji

Fiziksel Özellikler:

Boyut: Maksimum 40 cm uzunluğa ulaşır, ancak yaygın olarak görülen boyu 30 cm civarındadır.
Görünüm: Sırtı grimsi kahverengi, karnı gümüşi renktedir. Yanlarında altın rengi yansımalar bulunur. Yüzgeçleri turuncu-kahverengi tonlardadır.
Yağlı Göz Kapağı: Diğer bazı kefal türlerinde olduğu gibi, gözbebeğinin çoğunu kaplayan belirgin bir yağlı göz kapağına (adipoz göz kapağı) sahiptir.

Habitat ve Dağılım:

Dağılım Alanı: Doğu Atlantik (Fas'tan Fransa'ya), Akdeniz, Karadeniz ve Azak Denizi'nde yaygındır. Hazar Denizi'ne de sonradan yerleşmiştir.
Yaşam Alanı: Kıyısal sular, haliçler (nehir ağızları), lagünler ve acı su ortamlarında yaşar. Genellikle 10 metreye kadar olan sığ sularda bulunur ve sürü oluşturur.
Tuzluluk ve Sıcaklık: Geniş bir tuzluluk ve sıcaklık aralığına toleranslıdır (örihalin ve öritermal).

Beslenme ve Davranış:

Diyet: Yetişkinler, ağırlıklı olarak otçul (herbivor) ve detritivor (organik kalıntı yiyici) bir diyete sahiptir; kum, algler ve bitkisel kalıntıları tüketirler. Gençler ise başlangıçta zooplankton ve bentik organizmalarla beslenir.
Sıçrama: Adından da anlaşılacağı gibi, tehlike anında veya yüksek oksijen seviyelerine ulaşmak için sudan dışarı sıçrama davranışı sergileyebilirler.

Üreme:

Üreme Şekli: Yaz aylarında üreme gerçekleştirir. Diğer kefal türleri gibi, üreme için denize göç eden (katadrom) bir türdür.
Yumurtalar: Yumurtaları pelajik ve yapışkan değildir. Dişiler 3 yıl, erkekler 4 yıl civarında olgunlaşır.

Zehirlilik ve Korunma Durumu

Zehirlilik: Chelon saliens zehirli değildir ve insanlar için herhangi bir sağlık riski taşımaz.
Ticari Önemi: Bölgesel olarak avlanan ve yetiştiriciliği yapılan, ticari değeri olan bir balıktır. Eti ve özellikle havyarı (roe) için değerlendirilir.
Korunma Durumu (IUCN): IUCN Kırmızı Listesi'nde Tehdit Altına Yakın (Near Threatened - NT) kategorisinde listelenmiştir (Değerlendirme tarihi: Haziran 2022). Bu durum, popülasyonlarının aşırı avlanma veya habitat bozulması nedeniyle gelecekte tehlikeye girme potansiyeli olduğuna işaret eder.

Araştırma ve Kaynaklar: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

(Bilgiler, Ichthyoloji, FishBase ve IUCN veri tabanlarından derlenmiştir.)

Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/observations/166310501