Leptonetela deltshevi

Türkçe Adlandırma: Leptonetela deltshevi için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Ancak, familyasına ve araştırmacının ismine atıfta bulunularak "Deltshev'in İnce Ağlı Örümceği" veya "Deltshev'in Mağara Cüce Örümceği" gibi bir adlandırma kullanılabilir. Latince'deki "leptos" (ince, zarif) ve "net" (ağ) kelimelerinden türeyen familya adı, örümceğin küçük yapısına ve narin ağlarına gönderme yapar.

Leptonetela deltshevi, Leptonetidae familyasına ait, Türkiye ve Yunanistan gibi Akdeniz ve yakın coğrafyalarda yayılış gösteren bir örümcek türüdür. İlk kez 1979 yılında P. M. Brignoli tarafından bilim dünyasına tanımlanmıştır. Bu tür, genellikle mağaralar, taş altları ve nemli, karanlık mikrohabitatlar gibi yeraltı ortamlarında yaşar.

Detaylı Özellikler ve Taksonomik Konumu

Taksonomik Sınıflandırma

Leptonetela deltshevi'nin bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Leptonetidae
• Açıklama: Bu familya, genellikle küçük boyutlu, uzun bacaklı ve çoğu zaman mağaralarda yaşayan örümcekleri içerir.
• Cins (Genus): LeptonetelaAçıklama: Cins, 1978 yılında Kratochvíl tarafından tanımlanmıştır. Palpal femurda diken olmaması, palpal tibianın retrolateral yüzeyinde uzunlamasına güçlü dikenler sırası bulunması ve erkek palpal tarsusta uzantıların olmaması ile diğer cinslerden ayrılır.
• Tür (Species): Leptonetela deltshevi Brignoli, 1979
• Açıklama: Tür, 1979 yılında İtalyan araknolog Paolo Marcello Brignoli tarafından tanımlanmıştır.

Genel Bilgiler

• Familya: Leptonetidae
• Tip: Genellikle mağara ortamlarında bulunan (troglobite veya troglophile) bir örümcek türüdür.
• Coğrafi Dağılım: Türkiye (özellikle Ordu gibi Karadeniz ve iç bölgelerde kaydedilmiştir) ve Yunanistan. Geniş bir yayılış alanına sahip olduğu belirtilmektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Leptonetidae familyasının tipik bir üyesi olarak oldukça küçük boyutludur. Vücut uzunlukları genellikle 1.0 ila 3.0 mm arasında değişir.
• Renk: Genellikle soluk sarımsı, açık kahverengi veya beyazımsı renktedir. Mağara yaşamına adapte olmuş türlerin çoğu gibi pigmentasyonları düşüktür. Karapaks genellikle açık kahverengi olup, karın (abdomen) gri ila soluk gri olabilir.
• Gözler: Leptonetidae familyasının karakteristik bir özelliği olarak, Leptonetela cinsinin çoğu üyesinde belirgin bir 6 göz düzeni bulunur (arka orta gözler, arka yan gözlerin arkasında yer alır). Ancak, bazı mağara türlerinde gözler körelmiş veya tamamen gözsüz (anophthalmic) olabilir. L. deltshevi için spesifik göz durumu kaynaklarda belirtilmese de, bu familyanın genel özelliklerine uygun olması beklenir. Bazı örneklerde göz alanında sadece bir çift seta (kıl) bulunurken, gözlerin kendisi bulunmayabilir.
• Morfoloji: İnce, uzun ve narin bacaklara sahiptir. Bu uzun bacaklar, karanlık ortamda çevreyi algılama ve avlanmada yardımcı olur. Karın (abdomen) genellikle pürüzsüz ve tek renklidir. Erkek bireylerin pedipalp organlarının morfolojisi ve dişilerin iç genital yapısı (spermateka ve sperm kanalları gibi) tür teşhisinde kritik öneme sahiptir. Karapaks soluk kahverengidir ve medyan oluğu iğne şeklindedir. Keliserler kahverengi olup, promarginal kısımda dokuz adet keliseral diş bulunabilir.

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Leptonetela deltshevi de diğer Leptonetidae üyeleri gibi genellikle büyük, yapışkan av ağları örmezler. Bunun yerine, küçük, düzensiz ipek ağlar veya ipek astarlı yuvalar yapabilirler; ancak bu ağlar genellikle barınma, gizlenme ve yumurta keselerini koruma amaçlıdır. Nadiren karşılaşılan bir örümcek türüdür.
• Habitat Tercihi: Yeraltı habitatlarına, özellikle mağaralara, taş altlarına, yaprak döküntülerine ve nemli, karanlık mikrohabitatlara özgüdür. Bu tür, ışığa karşı hassas (fotofobik) olduğu için dış dünyada hemen hiç görülmezler. Nem, sıcaklık ve nemliliğin stabil kaldığı ortamları tercih ederler. Mağaraların içindeki yıkıntı kalıntıları ve tabakalı kaya yığınları ideal yaşam alanlarını oluşturur.
• Yaşam Tarzı: Büyük ölçüde troglobite (mağara yaşamına adapte olmuş) veya troglophile (mağarayı seven) bir yaşam tarzına sahiptirler. Aktif olarak av peşinde koşabilir veya pusuya yatabilirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) bir türdür. Başlıca besinlerini küçük omurgasızlar, özellikle mikroskobik veya çok küçük avlar (sivrisinek larvaları, akarlar, küçük böcek larvaları) oluşturur. Mağara ortamında bulunan sınırlı besin kaynaklarına bağımlıdırlar.
• Avlanma Tekniği: Ağ kurarak avlanmaktan ziyade, pusuya yatarak veya doğrudan avlarının üzerine atılarak onları yakalarlar.
• Üreme: Dişiler yumurtalarını üzerlerinde taşımazlar. Bunun yerine, yumurtalarını taş yüzeylere tutturur veya mağara çatlaklarına ince bir iplik ağı içinde bırakırlar. Üreme biyolojilerinin çoğu yönü henüz tam olarak bilinmemektedir, ancak mağara ortamının stabil koşulları uzun ömürlü olmalarına ve yavaş üremelerine olanak sağlayabilir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm örümcekler gibi Leptonetela deltshevi de zehirlidir ve avını etkisiz hale getirmek için zehir kullanır. Ancak, bu türün insanlar için zehirli olmadığı kabul edilir.
• Zehir Türü ve Etki Mekanizması: Leptonetidae familyasının zehirleri genellikle protein bazlı hafif sindirici enzimler içerir. Bu zehir, yalnızca mikroskobik veya çok küçük avları felç etmeye ve sindirmeye yeterlidir. İnsan üzerinde hiçbir fizyolojik etkisi bulunmamaktadır ve alerjen üretme potansiyeli de son derece düşüktür.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Leptonetela deltshevi insanlara karşı tamamen zararsızdır.
• Boyutları: Çok küçük olmaları (1-3 mm) nedeniyle insan cildine nüfuz etmeleri mümkün değildir. Zehir dişleri mikroskobiktir.
• Davranış: Agresif değillerdir ve insanlarla etkileşime girmezler. Mağara derinliklerinde veya yeraltı mikrohabitatlarda yaşarlar ve dış dünyayla veya insanlarla temasları nadirdir.
• Isırık Vakası: Bilinen hiçbir ısırık vakası bildirilmemiştir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Herhangi bir ısırık vakası bildirilmemiştir ve tıbbi müdahaleye gerek yoktur.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
3. Türkiye Yaban Hayatı (Leptonetidae Sayfası): Leptonetela deltshevi'nin dahil olduğu Leptonetidae familyasının genel özellikleri, morfolojisi, beslenme ve insan için zararlılık durumu hakkında bilgi verir.
4. Kaynağa Erişim: Türkiye Yaban Hayatı. Leptonetidae. https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/leptonetidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
5. ResearchGate - Three new species of the genus Leptonetela from Greece (Araneae, Leptonetidae): Leptonetela cinsinin genel morfolojik özellikleri ve tanım anahtarları hakkında bilgi veren bilimsel makale.
6. Kaynağa Erişim: Deltshev, C., & Komnenov, P. (2016). Three new species of the genus Leptonetela from Greece (Araneae, Leptonetidae). ZooKeys, 569, 23–35. https://www.researchgate.net/publication/295893635_Three_new_species_of_the_genus_Leptonetela_from_Greece_Araneae_Leptonetidae (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
7. YÖK Akademik - KÜTAHYA DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ EVLİYA ÇELEBİ KAMPÜSÜ ÖRÜMCEKLERİNİN (ARANEAE) DÜŞÜRME TUZAKLARI İLE EKOLOJİK ...: Türkiye'de Leptonetela deltshevi türünün varlığının kaydedildiği çalışmalara atıfta bulunur.
8. Kaynağa Erişim: KÜTAHYA DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ. KÜTAHYA DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ EVLİYA ÇELEBİ KAMPÜSÜ ÖRÜMCEKLERİNİN (ARANEAE) DÜŞÜRME TUZAKLARI İLE EKOLOJİK .... https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/609253/yokAcikBilim_10016715.pdf?sequence=-1&isAllowed=y (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).
9. Animal Diversity Web (ADW): Leptonetela cinsinin genel sınıflandırması ve özellikleri.
10. Kaynağa Erişim: Animal Diversity Web. Leptonetela: CLASSIFICATION. https://animaldiversity.org/accounts/Leptonetela/classification/ (Erişim tarihi: 14 Haziran 2025).