Grampus griseus
Genel Özellikler ve Ekoloji
Grampus griseus, orta büyüklükte bir yunus türüdür ve yetişkin bireyler 3–4 metre uzunluğa, 300–500 kg ağırlığa ulaşır. Vücut uzun, silindirik ve gri renklidir; yaşlandıkça vücutta belirgin yara izleri ve çizikler oluşur. Sırt yüzgeci dik ve sabittir, gövde hidrodinamik yapıya sahiptir. Grampus griseus başlıca kalamar ve küçük balıklarla beslenir; avlanırken derin dalışlar yapabilir, kaydedilen dalışlar 1 km derinliğe ve 15–20 dakika sürebilir. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Cetacea
Alt Takım (Suborder): Odontoceti
Aile (Family): Delphinidae
Cins (Genus): Grampus
Tür (Species): Grampus griseus (G. Cuvier, 1812)
Davranış ve Üreme
Grampus griseus, sosyal bir türdür ve genellikle 10–50 bireyden oluşan gruplar halinde yaşar; bazı bölgelerde 100 bireye kadar sürüler gözlemlenmiştir. Eko-lokasyon yetenekleri gelişmiştir ve grup içi iletişimde yüksek frekanslı sesler kullanırlar. Üreme döngüsü yıl boyunca devam eder; dişi tek yavru doğurur ve yavru anneden süt emerek beslenir.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “En Az Endişe Veren (Least Concern – LC)” kategorisindedir. İnsan faaliyetleri (balıkçılık, gemi çarpışmaları, gürültü kirliliği) bazı popülasyonları etkileyebilir. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir; ekosistemde orta düzey avcı olarak kalamar ve küçük balık popülasyonlarını dengeler.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Risso yunusları, denizcilik kültürlerinde zeka ve merak sembolü olarak görülmüştür. Yüksek sosyal yapıları ve iletişim yetenekleri nedeniyle halk arasında “denizlerin akıllı gözlemcileri” olarak anılmıştır. Bazı kültürlerde, gemilere eşlik ederek denizcileri koruduklarına inanılmıştır.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Tüm yunuslar insana saldırır ve tehlikelidir.
Doğru Bilinenler: Grampus griseus tamamen zararsızdır ve toksik değildir; insanlara doğrudan tehdit oluşturmaz ve ekosistemde deniz besin zincirinde önemli rol oynar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Jefferson, T. A., Webber, M. A., & Pitman, R. L. (2015). Marine Mammals of the World: A Comprehensive Guide to Their Identification. Academic Press.
IUCN Red List (2020). Grampus griseus.
Cuvier, G. (1812). Le règne animal distribué d’après son organisation.
