Gastrophysa polygoni

(Linnaeus, 1758)

Türkçe ad: Polygon Otunun Yaprak Biti / Parlak Yeşil Yaprak Böceği

Latince Anlamı:

• Cins adı – Gastrophysa: Antik Yunanca gastro- (karın) + physa (şişkinlik, kese) → “şişkin karınlı” anlamına gelir. Bu, dişilerde yumurta dönemindeki belirgin abdominal şişkinliğe atıfta bulunur.
• Tür adı – polygoni: Ev sahibi bitkilerinden olan Polygonum (madımak, kuşekmeği) cinsine bağlı olarak verilmiştir.
• Toplam anlam: “Polygonum bitkileriyle ilişkili, şişkin karınlı böcek”

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia
• Şube: Arthropoda
• Sınıf: Insecta
• Takım: Coleoptera (Kınkanatlılar)
• Familya: Chrysomelidae (Yaprak böcekleri)
• Alt familya: Chrysomelinae
• Cins: Gastrophysa
• Tür: Gastrophysa polygoni

Morfolojik Tanım

• Boy: 3,5–5 mm
• Vücut:
• Kısa, oval şekilli
• Elytra (kınkanatlar) parlak metalik yeşil, mavi veya mor yansımalar gösterebilir
• Pronotum: Küçük ve genellikle elytra ile aynı renkte
• Dişi bireyler: Yumurtlama döneminde karın kısmı çok belirgin şekilde şişkinleşir (türün ayırt edici özelliği)
• Antenler: 11 segmentli, siyah veya koyu kahverengi
• Bacaklar: Kısa ve güçlü; femurlar (uyluk) hafif kalınlaşmış

Yayılış ve Habitat

• Coğrafi dağılım: Avrupa, Kuzey Afrika, Orta Asya, Sibirya
• Türkiye:
• Tüm bölgelerde yaygın olarak gözlenir
• Tarımsal alanlar, yol kenarları, nehir kenarları ve bozkır alanlarda bulunur
• Habitat:
• Polygonaceae familyası bitkilerinin yoğun bulunduğu yerler
• Özellikle Rumex (labada) ve Polygonum (madımak) gibi bitkilerle kaplı alanlar

Ekoloji ve Yaşam Döngüsü

• Beslenme:
• Yalnızca bitki yapraklarıyla beslenir (fitofaj)
• Başta Polygonum ve Rumex olmak üzere dar yapraklı bitkilerle beslenir
• Larva:
• Yaprak alt yüzeyinde kümelenir, yaprak dokusunu kemirerek tüketir
• Yumurtlama:
• Dişi, yaprak altına 10–30 yumurta bırakır
• Aktif dönem: Mart sonu – Ağustos
• Nesil sayısı: 1–2 nesil/yıl (iklime göre değişir)

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsana fiziksel zararı yoktur
• Isırmaz, sokmaz, toksik değildir
• Tarımsal zarar potansiyeli vardır:
• Rumex, Polygonum gibi tarımsal alanlarda ot kontrolü yapılmazsa yaprak tahribatına neden olabilir
• Yoğun popülasyonlar estetik zararlara neden olabilir

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Temas sonrası etkiler:
• Zararsızdır, kimyasal savunması yoktur
• İlk yardım:
• Gerekli değildir
• Tıbbi müdahale:
• Gereksizdir

Ekolojik Rol ve Bilimsel Önemi

• Belirli bitki türleriyle yakın ilişkisi nedeniyle biyotik ilişki çalışmaları için önemli model organizmadır
• Poligonum bitki popülasyonlarını doğal olarak kontrol eder
• Şişkin karınlı dişileri nedeniyle evrimsel üreme stratejileri araştırmalarında kullanılır
• Kendi ailesi içinde yüksek cinsel dimorfizme sahip örnek türlerden biridir

İlginç Bilgiler

• Dişi bireylerin karnı yumurta dolu olduğu dönemde o kadar şişer ki, yürümeleri zorlaşır
• Yaprak altında gruplar hâlinde bulunurlar; bu davranış parazitoitlerden korunma sağlar
• Elytra rengi bireyden bireye değişebilir; ışığa bağlı olarak mor veya yeşil yansımalar verir
• Larvalar genellikle bir yaprak üzerinde koloni hâlinde bulunur, bu durum onları kolay gözlenebilir kılar

Kaynakça

• Jolivet, P. (1997). Biology of Chrysomelidae
• Warchałowski, A. (2010). Chrysomelidae of Europe
• Fauna Europaea – Gastrophysa polygoni
• Türkiye Entomoloji Derneği Yayınları
• Verdcourt, B. (1960). The Host Plants of Chrysomelidae