Galeus atlanticus

Galeus atlanticus, Köpekbalıkları takımı Carcharhiniformes içinde, Kedi Köpekbalığıgiller familyası Scyliorhinidae'ye ait, küçük boyutlu bir derin deniz köpekbalığıdır. Halk arasında Atlantik Testere Kuyruklu Kedi Köpekbalığı olarak bilinir ve adını, kuyruk yüzgecinin üst kenarında bulunan testere benzeri özelleşmiş dermal dişçik (küçük pul) yapısından alır. Soğuk ve karanlık derin suların sakinidir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Atlantik Testere Kuyruklu Kedi Köpekbalığı, Batı ve Orta Akdeniz'in kıta yamaçları boyunca görülen endemik bir türdür. Türkiye'nin doğrudan sığ kıyı sularında bulunmamakla birlikte, Ege ve Akdeniz'in derin deniz biyolojik çeşitliliğini anlamak açısından önemlidir. Yaşamını tamamen derin sularda sürdürdüğü için, nadiren gözlemlenir veya yakalanır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
• Takım (Order):: Carcharhiniformes (Harharyaslar)
• Aile (Family):: Scyliorhinidae (Kedi Köpekbalığıgiller)
• Cins (Genus):: Galeus
• Tür (Species):: Galeus atlanticus (Vaillant, 1888)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Küçük bir köpekbalığı türüdür; genellikle 40–50 cm uzunluğa ulaşır, bu da onu dip yaşamına uygun hale getirir.
• Vücut: İnce, esnek ve uzun bir gövdeye sahiptir.
• Gözler: Yaşadığı derin ve karanlık ortam nedeniyle büyük gözlere sahiptir; bu, düşük ışık koşullarına adaptasyonun bir göstergesidir.
• Kuyruk (Ayırt Edici Özellik): Kuyruk yüzgecinin (kaudal yüzgeç) üst kenarı boyunca, elbiseye sürtüldüğünde zımpara kâğıdını andıran bir his veren, testereyi andıran dermal dişçikler (pulsu yapılar) bulunur. Bu özellik, türün adlandırılmasının temelidir.
• Renk: Genellikle açık kahverengi veya grimsi renkte olup, üzerinde hafifçe belli belirsiz lekeler veya benekler bulunabilir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Habitat: Kıta yamacının ve üst yükseltinin bentik bölgelerinde, yani deniz tabanında yaşar. Tipik olarak 330 ila 700 metre arasındaki derinliklerde, çamurlu veya kumlu dipler üzerinde bulunur.
• Davranış: Gece aktif olan, yavaş hareket eden bir dip avcısıdır. Gündüzleri dinlenir ve karanlıkta avlanır.
• Diyet: Diyeti çoğunlukla dipte yaşayan küçük kemikli balıklar, kabuklular (karidesler) ve diğer bentik omurgasızlardan oluşur.
• Üreme: Yumurtlayan (ovipar) bir türdür. Dişiler, kayaların arasına veya mercanlara tutturulan, dikdörtgen biçimli, sağlam ve kalın bir yumurta kapsülü (denizkızı çantası olarak da bilinir) bırakır. Üreme hızının yavaş olması, türü avlanma baskısına karşı kırılgan yapar.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Sınırlı coğrafi yayılışı ve yavaş yaşam döngüsü nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Tehdite Yakın" (Near Threatened - NT) kategorisinde sınıflandırılmıştır.
• Tehditler: Yaşadığı derinlik aralığı, yoğun olarak derin deniz trol avcılığının yapıldığı alanlarla örtüşmektedir. Ticari değeri düşük olmasına rağmen, trol ağlarına yan av (bycatch) olarak sıklıkla yakalanır. Habitatının (kıta yamacı) dip trolü ile bozulması da önemli bir tehdittir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
• Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
• Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
• Coelho, R., Valdes, J., Ellis, J. & L. J. V. Compagno. (2018). Galeus atlanticus. The IUCN Red List of Threatened Species 2018.
• Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/taxa/101179-Galeus-atlanticus