Evarcha pulchella

Harika bir örümcek türü olan Evarcha pulchella, Salticidae familyasına yani **"Zıplayan Örümcekler"**e ait bir türdür. Bu örümcekler, adından da anlaşılacağı gibi, avlarını yakalamak için zıplama yeteneklerini kullanan, keskin görüşlü ve çevik avcılardır. "Pulchella" tür adı Latince'de "küçük ve güzel" anlamına gelir ve muhtemelen örümceğin estetik görünümüne atıfta bulunur.

Evarcha pulchella, Salticidae familyasına ait küçük boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1803 yılında Tord Tamerlan Teodor Thorell tarafından tanımlanmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Evarcha pulchella'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Familya (Family): Salticidae Blackwall, 1841 (Zıplayan Örümcekler)
• Cins (Genus): Evarcha Simon, 1902
• Tür (Species): Evarcha pulchella (Thorell, 1875) (Not: Türün orijinal tanımlaması, Carl Ludwig Koch tarafından 1846 yılında Attus ruficapillus olarak yapılmış, ancak daha sonra Thorell tarafından 1875'te Salticus pulchellus olarak yeniden adlandırılmış ve Evarcha cinsine aktarılmıştır. Bu nedenle bilimsel kaynaklarda bazen farklı yazarlar ve tarihler görülebilir.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Evarcha pulchella, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Avrupa Rusyası'ndan Güney Sibirya'ya), Orta Asya ve Çin gibi geniş bir Palearktik bölgede yayılış gösterir. Bu geniş yayılış, türün farklı iklim ve ekolojik koşullara adapte olabildiğini gösterir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almakta ve çeşitli bölgelerden, özellikle İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinden gözlem kayıtları bulunmaktadır. Bu da türün Türkiye'nin farklı coğrafi özelliklere sahip alanlarında bulunabileceğini göstermektedir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Küçük boyutlu bir zıplayan örümcektir.
• Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4.5 mm arasındadır.
• Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 3.5 mm arasındadır.
• Gövde Yapısı ve Renk: Kompakt ve tüylü bir vücut yapısına sahiptir. Cinsiyetler arasında belirgin renk ve desen farklılıkları (cinsel dikromatizm) gösterirler.
• Erkek: Karapaks (baş-göğüs kısmı) genellikle koyu kahverengi veya siyahtır. Gözlerin etrafında ve karapaksın kenarlarında açık renkli, beyazımsı veya sarımsı tüyler bulunabilir. Palpler (ön ayak benzeri duyu organları) genellikle koyu renkte ve tüylüdür. Karın (opisthosoma) koyu kahverengi veya siyahtır ve üzerinde belirgin açık renkli benekler veya şeritler bulunabilir. Bu benekler genellikle arka kısımda yoğunlaşır. Bacaklar genellikle bantlıdır.
• Dişi: Dişiler genellikle erkeklere göre daha açık renkli, açık kahverengi veya grimsi-kahverengi tonlardadır. Karapaks ve karınları daha az belirgin desenlere sahiptir. Karın üzerinde genellikle koyu bir orta bant ve yanlarda açık renkli çizgiler veya benekler bulunur.
• Gözler: Salticidae familyasının en karakteristik özelliği olan güçlü gözlere sahiptirler. Ön ortadaki iki büyük göz, avı hassas bir şekilde takip etmelerini sağlayan üç boyutlu görme yeteneği sunar. Diğer altı göz çevresel hareketleri algılar ve geniş bir görüş alanı sağlar.
• Ayırt Edici Özellikler:Erkeklerdeki karapaks ve karın üzerindeki belirgin tüy desenleri.
• Küçük boyutu ve kompakt yapısı.
• Cinsiyetler arasındaki belirgin renk ve tüy deseni farklılıkları.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Evarcha pulchella gibi zıplayan örümcekler, küçük boyutlarına rağmen oldukça dikkat çekici renk ve desenlere sahip olabilirler. Özellikle erkekleri, çiftleşme gösterilerinde bu özellikleri kullanır. Genellikle kuru ve güneşli habitatlarda, yer seviyesindeki bitki örtüsünde yaşarlar. Bu türler, doğadaki zararlı böceklerin doğal kontrolünde önemli bir rol oynarlar. İnsanlar için kesinlikle tehlikeli değillerdir; zehirleri sadece avlarını etkiler ve insan sağlığına herhangi bir risk oluşturmazlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yaşam Tarzı: Evarcha pulchella da diğer zıplayan örümcekler gibi aktif ve gezgin avcılardır. Avlarını yakalamak için ağ kurmazlar. Genellikle gündüz aktiftirler ve güneşli saatlerde avlanırlar.
• Avlanma Davranışı: Mükemmel görme yeteneklerini kullanarak avlarını (küçük böcekler, sinekler ve diğer eklembacaklılar) tespit ederler. Avlarına gizlice yaklaşır, ardından hızlı ve güçlü bir zıplamayla üzerlerine atlayarak yakalarlar. Zıplamadan önce kendilerini bir güvenlik ipliğiyle (ipek iplik) sabitlemeleri, olası bir düşüşte veya avı kaçırmaları durumunda geri dönmelerini sağlar.
• Yuva Yapısı ve Üreme: Dişiler, yumurta keselerini (kokon) genellikle bitki saplarının arasına, yaprak döküntülerinin arasına veya taşların altına, ipekten yapılmış koruyucu bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları korurlar.
• Habitat Tercihi: Genellikle kuru otlakları, çayırları, güneşli açık ormanlık alanların kenarlarını, fundalıkları ve bahçeleri tercih ederler. Toprak seviyesine yakın bitki örtüsü üzerinde, yaprakların veya çiçeklerin üzerinde avlanırken veya saklanırken görülebilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Evarcha pulchella da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Salticidae familyasındaki hiçbir tür insan için tehlikeli değildir. Evarcha pulchella'nın da ısırık olasılığı çok düşüktür çünkü çeneleri küçüktür ve genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler. Isırık olsa dahi, insan üzerinde hafif kaşıntı dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Zıplayan örümceklerin zehirleri insanlar üzerinde ciddi bir etki yaratmaz. Bir arı sokması veya sinek ısırığı gibi lokal, geçici semptomlar dışında bir sağlık riski oluşturmazlar. Bu küçük avcılar, doğanın biyoçeşitliliğinin önemli bir parçasıdır ve zararlı böceklerin kontrolünde değerli bir görev üstlenirler. Rahatsız edilmedikleri sürece insanlara saldırmazlar."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kızarıklık veya hafif kaşıntı görülebilir.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
3. araneae - Evarcha pulchella - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı ve erkek ile dişi özellikleri hakkında bilgi.
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1068/Evarcha_pulchella (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
5. GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2177348 (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
7. The checklist of the spiders of Turkey - Danışman T, Kunt K B, Özkütük R S, Coşar İ (2024a): Türkiye örümcek faunası güncel listesi.
8. Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
9. Türkiye Yaban Hayatı - Salticidae: Zıplayan örümceklerin genel özellikleri ve tehlikeleri hakkında bilgiler.
10. Kaynağa Erişim: https://turkiyeyabanhayati.org/species/detail/salticidae (Erişim tarihi: 18 Haziran 2025).
11. Fotoğraf:https://www.inaturalist.org/gözlemler/159804401
12. https://www.inaturalist.org/photos/276125527