Natrix tessellata

Natrix tessellata – Damalıi Su Yılanı

(Tatlısu habitatlarına uyum sağlamış, zehirsiz, iyi yüzücü, zararsız ve balıkla beslenen bir Colubridae türüdür.)

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pullular

Alt takım: Serpentes – Yılanlar

Aile: Colubridae – Arka dişli yılanlar

Cins: Natrix

Tür: Natrix tessellata (Laurenti, 1768)

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Boy: Genellikle 70–100 cm; nadiren 130 cm’ye ulaşabilir.

Baş: Geniş, vücuda belirgin şekilde ayrılmış, gözler büyük.

Göz: İris altın rengi veya kahverengi; yatay göz bebeği.

Renk: Zeytin yeşili, gri ya da kahverengi zemin üzerinde düzgün karo (tessella) benzeri koyu lekeler.

Karın: Açık sarı ya da grimsi, üzerinde koyu benekler veya mermerimsi desenler bulunur.

Pullar: Hafif pürüzlü, sırt bölgesinde belirgin.

Yayılım ve Habitat

Habitat: Tatlı su kıyıları, göletler, dereler, sazlıklar, taşkın ovalar ve bataklıklar.

Rakım: Deniz seviyesinden 2500 m’ye kadar.

Doğal Yayılım:

– Türkiye’nin tüm bölgelerinde yaygındır (özellikle Karadeniz ve İç Anadolu havzaları).

– Avrupa’nın güneydoğusu, Orta Doğu, Kafkasya, Orta Asya ve Batı Çin’e kadar yayılır.

Davranış ve Ekoloji

Aktiflik: Gündüzcü (diurnal); sabah ve akşam saatlerinde su kenarlarında görülür.

Yüzme: Çok iyi yüzer; su altında uzun süre kalabilir.

Savunma: Tehlike anında suya kaçar, kötü kokulu kloakal sıvı salar veya ölü taklidi yapar (thanatosis).

Beslenme

Diyet: Küçük balıklar, kurbağalar, semenderler, sucul böcekler.

Avlanma yöntemi: Aktif avcıdır; su içinde avını takip eder ve canlı yutar.

İnsanla etkileşim: Balıkçı ağlarına takılabilir; zararsızdır.

Üreme Bilgisi

Çiftleşme: İlkbaharda (Mart – Mayıs)

Yumurtlama: Haziran – Temmuz

Yumurta sayısı: 5–20 adet

Kuluçka süresi: 6–8 hafta

Yavrular: 15–20 cm uzunluğundadır; benekli desenleri belirgindir.

İnsana Zararlılık Durumu

Zehir: Taşımaz.

Isırma: Nadir; tehdit altında nadiren ısırabilir.

Tıbbi risk: Yoktur; zehir salgılamaz, insan sağlığına etkisi yoktur.

Savunma: Koku salma, kaçış ve ölü taklidi en yaygın savunmalardır.

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

Isırık varsa, sabunlu suyla temizlenmelidir.
Antibakteriyel krem gerekirse uygulanabilir.
Alerjik bireylerde şişlik izlenmelidir.
Panzehir gerekmez; hastane müdahalesi genellikle gerekmez.

Koruma Durumu

IUCN Kırmızı Liste: LC (Asgari endişe)

Türkiye’de Durum: Yaygındır ancak yerel tehditlere açıktır.

Tehditler:

– Sulak alanların kurutulması

– Su kirliliği

– Zehirli sanılarak öldürülme

Koruma önerisi: Sulak alanlar korunmalı, halk bilgilendirilmelidir.

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

“Balıkla beslendiği için ağlara zarar verir” inancı
Balıkçılar tarafından sıkça şikâyet edilir.
Gerçek: Natrix tessellata doğrudan ağlara zarar vermez; yalnızca balıkla beslenir. Ağlardaki balıklarla temas etmesi kazara olur.
“Sudaki yılanlar kesin zehirlidir” efsanesi
Su yılanlarının tamamı zehirli sanılır.
Gerçek: Natrix tessellata tamamen zehirsizdir. Türkiye’de suda yaşayan yılanların tamamı zehirsizdir.
“Sudan çıkarsa insanı kovalar” söylencesi
Bazı halk arasında bu yılanın sudan çıkıp insana saldırdığına inanılır.
Gerçek: Bu tür, tehdit karşısında sadece kaçar. İnsanı kovalamaz, tersine uzaklaşır.
“Gözleri sarı olan yılanlar tehlikelidir” inancı
Sarı gözlü yılanların zehirli olduğu sanılır.
Gerçek: Göz rengi yılanın zehirliliğiyle ilgili değildir. Natrix tessellata gözleri sarımsı olsa da zehirli değildir.
“Bu yılan yağmurun habercisidir” efsanesi
Sulak alanlarda yoğunlaşmaları nedeniyle yağmurun yaklaştığına işaret ettiği sanılır.
Gerçek: Nem ve ısı artışıyla aktif hale geçerler. Yağmurla doğrudan ilgisi yoktur.