Cyperus longus subsp. longus

Cyperus longus subsp. longus

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Plantae
• Bölüm: Tracheophyta (Damar bitkileri)
• Sınıf: Liliopsida (Tek çenekliler)
• Takım: Poales
• Familya: Cyperaceae (Hasırotugiller / Sazgiller)
• Cins: Cyperus
• Tür: Cyperus longus
• Alt tür: Cyperus longus subsp. longus

Latince Adın Anlamı

• Cyperus: “Saz, su kenarı bitkisi” (Yunanca kypeiros)
• longus: Latince “uzun” anlamındadır → bitkinin uzun gövdesi ve çiçek başaklarına gönderme
• “subsp. longus”: Bu, türün ana formunu (asıl alt türünü) ifade eder

Tanım ve Morfoloji

• Boy: 60–120 cm
• Yapı:
• Çok yıllık (perennial), rizomlu
• Yoğun, sık bir yapıda büyür
• Gövde:
• Üç köşeli, sağlam ve dik
• Alt kısımlarda sıklıkla kırmızımtırak
• Yapraklar:
• Şerit şeklinde, gövdeden daha kısa
• Parlak yeşil ve kenarları hafif pürüzlü
• Çiçek durumu:
• Büyük, şemsiye benzeri yapılar
• Çok sayıda başakçık içerir
• Renk: Sarımsı-kahverengi – alt tür badius’a göre daha açık tonludur
• Çiçeklenme zamanı: Haziran – Eylül

Habitat ve Yayılım

• Türkiye:
• Başta Karadeniz, Marmara ve Ege bölgeleri olmak üzere neredeyse tüm sulak alanlarda görülür
• Dünyada:
• Avrupa, Kuzey Afrika, Batı Asya – doğal yayılım gösterir
• Kuzey Avrupa’da ender, Güney ve Doğu Avrupa’da yaygın
• Habitat:
• Gölet kenarları, su kanalları, sazlıklar, bataklıklar
• Hafif tuzlu ya da alkali sularda da yaşayabilir

Ekolojik Rolü

• Toprak tutucu ve erozyon önleyici özelliği ile kritik öneme sahiptir
• Geniş yapraklı ve yoğun büyümesi sayesinde su kuşları için barınak oluşturur
• Su altı ve yüzey ekosistemi için filtreleyici bitki görevi görür
• Rizomları sayesinde kendini yayabilir, restorasyon projelerinde tercih edilir

İnsana Zararlılık Durumu

• Zehirli değildir, insana zararsızdır
• Ancak yoğun şekilde yayılması durumunda:
• Tarım alanlarında drenajı engelleyebilir
• Suyun durağanlaşmasına neden olabilir → sivrisinek üretimini dolaylı artırabilir
• Kontrollü kullanımı esastır

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Cilt teması ile herhangi bir zararı yoktur
• Bitki sıvısı alerjen değildir
• Gözle teması durumunda su ile durulama yeterlidir

Tıbbi / Endüstriyel / Bilimsel Kullanım

• Doğrudan tıbbi kullanım:
• Bulunmamaktadır (yakın akrabası Cyperus rotundus halk arasında ilaç olarak kullanılır)
• Endüstriyel kullanım:
• Geleneksel olarak sepet örme, gölgelik yapımı, hayvan altlığı olarak kullanılmıştır
• Bilimsel kullanım:
• Ekosistem restorasyonu ve sulak alan kalitesi ölçümü için göstergedir
• Ayrıca Cyperaceae familyası içi filogenetik çalışmalar için referans türlerden biridir

💡 İlginç Bilgiler ve Kültürel Notlar

• Anadolu’da “su kamışı” veya “bataklık sazı” olarak da bilinir
• Kurutulmuş rizomlarının eskiden koku giderici olarak kullanıldığı bölgeler vardır
• Bazı geleneksel halk uygulamalarında dumanıyla haşere uzaklaştırıcı olarak yakıldığı kaydedilmiştir
• Kuş gözlemcileri bu türün yoğun olduğu alanlarda sakarmeke, balıkçıl ve yeşilbaş gibi türlerin yuva yaptığını raporlamıştır

Bilimsel Kaynaklar ve Referanslar

• Ekim, T. et al. (2000). Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı
• Kew Science – Plants of the World Online
• Fischer, M. et al. (2005). Exkursionsflora für Österreich
• Flora of Turkey – Davis, P.H. (Vol. 9)
• TÜRÇEK Alan Gözlem Raporları
• Aksoy, A. (2013). Türkiye Sulak Alan Biyoçeşitliliği Raporu