Platyceps rubriceps
Platyceps rubriceps (Blyth, 1854)
Eski ad: Coluber rubriceps
Yaygın adlar: Kızıl Başlı Çizgili Yılan, Kırmızı Başlı Kuru Yılan
Latince anlamı: rubri- = kırmızı, -ceps = baş → “kırmızı başlı”
Bilimsel Sınıflandırma
Alem: Animalia – Hayvanlar
Şube: Chordata – Kordalılar
Sınıf: Reptilia – Sürüngenler
Takım: Squamata – Pullular
Alt takım: Serpentes – Yılanlar
Aile: Colubridae – Arka dişli yılanlar
Cins: Platyceps
Tür: Platyceps rubriceps (Blyth, 1854)
Tanım ve Ayırt Edici Özellikler
Boy: 60–90 cm, nadiren 100 cm
Vücut: İnce yapılı, zarif ve çevik
Renk: Vücut açık kahverengi veya bej zeminli; baş kısmı belirgin şekilde kırmızımsı veya kızıl tonludur
Karın: Soluk krem ya da açık sarı
Baş: Vücuda göre belirgin, kırmızımsı renkli baş ayırt edici özelliktir
Ayırt edici özellik: Başın diğer vücut renginden açık farkla kızıl/kahverengi olması
Yayılım ve Habitat
Habitat: Bozkır alanlar, taşlık açık yamaçlar, kuru çalılıklar
Rakım: 1000–2200 m
Doğal Yayılım:
– Türkiye: Doğrudan kayıt bulunmamaktadır
– Ana yayılım: Afganistan, Pakistan, Kuzey Hindistan ve çevresi
– İran’ın doğusunda sınırlı kayıtlar vardır (Türkiye’nin sınırına yakın bölgelerde olabilir)
Davranış ve Ekoloji
Aktiflik: Gündüzcü (diurnal)
Hareket: Son derece hızlı ve çeviktir
Savunma: Tıslama, hızlı kaçış, kafa düzleştirme
Yüzme: Zayıf; karasal yapıya daha uygundur
Tırmanma yeteneği: Az
Beslenme
Diyet: Küçük kertenkeleler, böcekler, genç kemirgenler
Avlanma: Zehirsizdir; refleksle yakalama yöntemi uygular
Ekolojik rol: Yarı kurak bölgelerde küçük omurgalıların denetiminde etkilidir
Üreme Bilgisi
Çiftleşme: İlkbahar
Yumurtlama: Haziran
Yumurta sayısı: 3–8
Yavrular: Yaklaşık 10–12 cm uzunluğunda çıkar, başları doğuştan kırmızımsı tonludur
İnsana Zararlılık Durumu
Zehir: Taşımaz
Isırma: Tehdit altında savunma amaçlı olabilir
Tıbbi risk: Yok
Savunma davranışı: Tıslama ve geri çekilme
İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale
- Isırık olursa bölge sabunla temizlenir
- Lokal antiseptik uygulanabilir
- Panzehir gerekmez
- Klinik müdahale gerekli değildir
Koruma Durumu
IUCN Kırmızı Liste: Değerlendirilmemiş
Yerel tehditler: Habitat parçalanması, yanlış tanımla öldürülme
Koruma önerisi: Tür dağılımı detaylı çalışılmalı, lokal popülasyonlar izlenmelidir
Yanlış Bilinenler ve Efsaneler
- “Kırmızı başlı yılanlar zehir taşır” efsanesi
- Gerçek: Platyceps rubriceps tamamen zehirsizdir.
- “Başının rengi değişirse saldıracak demektir” inanışı
- Gerçek: Baş rengi genetik ve sabittir; saldırıyla ilgisi yoktur.
- “Bu yılan uzakdoğu yılanlarının türüdür, Türkiye'de görülmez”
- Gerçek: Türkiye’ye çok yakın alanlarda kaydedilmiştir; varlığı mümkündür.
- “Kuru çöl yılanları gece saldırır” inancı
- Gerçek: Bu tür gündüz aktiftir ve insanla temastan kaçınır.
Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Kaynaklar:
Reptile Database – www.reptile-database.org
Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic
- Smith, M.A. (1943). Fauna of British India: Reptilia and Amphibia
- Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası
- Tok, C.V. ve Ark. (2010). Orta Asya Yılanları Üzerine Derlemeler
Fotoğraf: Cihan Beyaztaş - Ali Rıza Altınok - Ali Haydar Bayar
