Attelabidae

Attelabidae – Tomurcuk ve Yaprak Kıvıran Böcekler

Bitki tomurcuklarını veya yaprakları spiral şeklinde kıvırarak içine yumurta bırakan, özgün davranışlarıyla bilinen küçük–orta boyutlu bir Coleoptera familyasıdır. Bazı türleri zararlı kabul edilse de, çoğu tür doğayla dengeli bir ilişki içerisindedir.

Bilimsel Sınıflandırma

• Alem: Animalia – Hayvanlar
• Şube: Arthropoda – Eklem Bacaklılar
• Sınıf: Insecta – Böcekler
• Takım: Coleoptera – Sert kanatlılar
• Alt takım: Polyphaga
• Üst familya: Curculionoidea
• Familya: Attelabidae

Morfolojik Özellikler

• Genellikle 2–8 mm arasında değişen küçük boyutlu böceklerdir.
• Vücut yapıları hafif bombeli ve simetriktir; bazı türlerde baş ve gögüs kısmı uzundur.
• Renkler genellikle siyah, metalik yeşil, mavi veya kırmızımsı tonlardadır.
• Antenler dirsekli ve genellikle topuzla sonlanır.
• Elytra kısa, geniş ve genellikle vücudu tamamen kaplar.
• Dişilerde ön ayaklar ve ağız parçaları, yaprak kıvırma işlemi için özelleşmiştir.

Yaşam Alanı ve Ekolojik Rol

• Ormanlık alanlar, fundalıklar, çalılıklar ve tarımsal bitki örtüsü olan bölgelerde bulunurlar.
• Dişi bireyler, yumurtlamadan önce bitki yaprağını veya tomurcuğu spiral şeklinde kıvırarak içine yumurta bırakır.
• Larvalar, bu kıvrılmış yapı içinde beslenerek gelişir.
• Konukçu bitki olarak meşe, kavak, fındık, ceviz, elma gibi geniş bir spektrum kullanılır.
• Bitki dokusunda oluşturdukları kıvrımlar hem barınma hem de besin sağlar.

Türkiye’deki Varlığı

• Türkiye’de Attelabidae familyasına ait çok sayıda tür tespit edilmiştir.
• Attelabus, Apoderus ve Euops cinsleriyle temsil edilirler.
• En yaygın türlerden biri: Attelabus nitens (meşe tomurcuğunu kıvıran böcek).
• Karadeniz, Marmara ve Ege bölgeleri başta olmak üzere birçok ormanlık alanda görülürler.

İnsana Zararlılık Durumu

• İnsan için doğrudan bir zararları yoktur.
• Ancak bazı türler orman fidelerinde ve tarım bitkilerinde yaprak zararına yol açabilir.
• Yoğun populasyonlarda genç fidanlarda verim kaybı yaratabilir.

İlk Yardım ve Tıbbi Tedavi

• Isırmazlar, sokmazlar.
• Temas zararsızdır, tıbbi müdahale gerekmez.

Halkın Merak Edebileceği Bilgiler

• Dişilerin yaprağı dikkatli şekilde kıvırma davranışı, “bitki origamisi” gibi detaylıdır.
• Bu davranış, sadece Attelabidae familyasında görülen oldukça özelleşmiş bir adaptasyondur.
• Kıvrılan yapraklar, dallardan sarkarak fark edilebilir ve genellikle içinde bir larva bulunur.
• İlkbahar sonu ve yaz başında en aktif dönemleridir.
• Zarif renkleri ve davranışları doğa fotoğrafçıları için ilgi çekicidir.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

• Legalov, A.A. (2007). Review of the leaf-rolling weevils (Coleoptera: Attelabidae) of the Palaearctic Region
• GBIF – Global Biodiversity Information Facility
• Fauna Europaea
• Türkiye Orman Entomolojisi Araştırmaları (2018)