Astacidae

Astacidae, Decapoda (On ayaklılar) takımının Astacoidea üst familyasına bağlı bir hayvan familyasıdır. Bu familya, Kuzey Yarımküre'nin "Eski Dünya" (Avrupa ve Batı Asya) bölgelerinde doğal olarak bulunan ve genellikle asil kerevitler olarak bilinen, ekonomik ve ekolojik açıdan önemli tatlı su kerevitlerini (tatlı su ıstakozları) kapsar.

Taksonomi ve Temel Özellikler

Astacidae familyası, Crustacea alt şubesinin Malacostraca sınıfına ve Decapoda takımına aittir. Kerevitler, deniz ıstakozlarından farklı olarak, serbest yaşam süren bir larva evresine sahip değillerdir ve yumurtadan doğrudan ebeveynlerinin küçük kopyaları olarak çıkarlar.

Coğrafi Dağılım: Bu familya, esas olarak Avrupa, Batı Asya ve Kuzey Amerika'nın bazı bölgelerinde dağılım gösterir. Amerika'daki kerevitlerin büyük çoğunluğu ise daha çok Cambaridae familyasına aittir.
Morfoloji: Astacidae üyeleri, güçlü kıskaçlara (şelalara) sahip büyük kabuklulardır. Vücutları, baş ve göğsün birleştiği sefalo-toraks ile karın (abdomen) olmak üzere iki ana kısımdan oluşur.
Yaşam Alanı: Sadece temiz tatlı su habitatlarında (göller, nehirler ve akarsular) yaşarlar. Su kalitesine karşı oldukça hassastırlar.
Beslenme: Genellikle omnivor (hepçil) olup, diyetleri organik kalıntılardan (detritüs), bitkilerden, küçük omurgasızlardan ve hatta bazen küçük balıklardan oluşur.
Büyüme: Büyümek için periyodik olarak kabuk değiştirirler. Bu kabuk değiştirme döneminde, eski kabuk atılmadan önce midenin yan cidarlarında gastrolit adı verilen kireç taşları oluşur, bunlar yeni kabuğun sertleşmesinde kullanılır. Bu dönemde canlılar hareketsiz ve savunmasızdır.

Önemli Cinsler ve Türler

Astacidae familyası içinde, ekolojik ve ticari açıdan en bilinen cinsler ve türler şunlardır:

Astacus Cinsi:

Astacus astacus (Batı Avrupa Kereviti / Asil Kerevit): Avrupa'nın geleneksel ve popüler kerevit türüdür.
Astacus leptodactylus (Doğu Avrupa Kereviti / Türk Kereviti): Türkiye iç sularında yaygın olan ve önceki sorunuzda detaylarını verdiğimiz türdür.

Austropotamobius Cinsi:

Austropotamobius torrentium (Kaya Kereviti / Taş Kereviti): Türkiye'nin Trakya bölgesinde de bulunan, daha küçük yapılı bir Avrupa kerevit türüdür.

Pacifastacus Cinsi:

Pacifastacus leniusculus (Sinyal Kereviti): Kuzey Amerika kökenli olup, Avrupa'da salgın hale gelen kerevit vebasına karşı dirençli olduğu için birçok bölgeye ithal edilmiştir, ancak yerel türleri tehdit etmektedir.

Kerevit Vebası ve Koruma

Astacidae familyasının en büyük tehdidi, Aphanomyces astaci adlı Oomycete mantarının neden olduğu ve neredeyse tüm Avrupa türlerini (özellikle Astacus ve Austropotamobius cinslerini) yok olmanın eşiğine getiren Kerevit Vebası'dır. Bu hastalık, familyanın ekolojik ve ticari önemini büyük ölçüde azaltmıştır.

Yanlış Bilinen Doğru Bilinen Mitolojik Bilgi: "Su Şövalyesi ve Zırhı"

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin Notu: Astacidae kerevitleri, tatlı su ekosistemlerinin en önemli "temizlikçileri" ve "dengeleyicileri" arasındadır. Ancak kabuk değiştirme dönemlerindeki hassasiyetleri ve veba karşısındaki çaresizlikleri, bu güçlü görünümlü canlıların ne kadar kırılgan olduğunu gösterir.

Yanlış Bilinen (Mit): Kerevitler, kıskaçlarıyla her zaman güçlü ve yenilmezdir.
Gerçek (Biyolojik Gerçek/Mitolojik Sembol): Astacidae'nin güçlü dış iskeletleri (kabukları) ve keskin kıskaçları, mitolojide "Su Şövalyesi" veya "Gölün Zırhı" figürünü temsil eder. Ancak bu şövalye, büyüme döngüsünün bir parçası olarak zırhını attığında (kabuk değiştirme anı) veya görünmez bir düşmanla (kerevit vebası) karşılaştığında, tüm gücünü ve cesaretini kaybetme tehlikesiyle yüzleşir. Bu durum, gücün ve savunmanın geçiciliğini ve hayatın her aşamasının kendi içinde bir riski barındırdığını simgeler.

Kaynak

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Astacidae - Vikipedi (Biyolojik sınıflandırma)
Kerevit - Vikipedi (Genel özellikler ve diğer kerevit familyaları ile ayrım)
Türkiye'nin Kerevit Pontastacus leptodactylus Üretiminin Ulusal ve Küresel Ölçekte Değerlendirilmesi - DergiPark (Türler ve veba bilgileri)
Tatlı Su İstakozu Astacus leptodactylus Yetiştiriciliğinde Yavru Dönemde - DergiPark (Kabuk değiştirme ve gastrolitler)
Fotoğraf: https://tr.wikipedia.org/wiki/Astacidae#/media/Dosya:Crayfisch_Astacus_astacus.jpg