Asaccus elisae

Asaccus elisae (Werner, 1895)

Yaygın Adı: Elisa'nın Yaprak Parmaklı Gekosu

Tür Adı Anlamı:

elisae – Tür adı, muhtemelen türü tanımlayan bilim insanı tarafından Elisa adında bir kişiye ithafen verilmiştir.

Bilimsel Sınıflandırma

Alem: Animalia – Hayvanlar

Şube: Chordata – Kordalılar

Sınıf: Reptilia – Sürüngenler

Takım: Squamata – Pullular

Alt Takım: Gekkota – Gekolar

Aile: Phyllodactylidae – Yaprak Parmaklı Gekogiller

Cins: Asaccus

Tür: A. elisae

Morfolojik Özellikler

ÖzellikAçıklamaBoy6–8 cm (kuyruk dahil)Parmak YapısıGeniş, yaprak şeklinde uçlar (tutunmaya özel adaptasyon)Cilt RengiAçık kahverengi veya gri; üzeri koyu benekli desenlerle süslenmişGözlerBüyük, göz kapaksız, dikey gözbebeğiKuyrukKolay kopabilir ve yeniden büyür (ototomi)

Yayılım ve Habitat

Doğal Habitat:

• Kurak kayalık vadiler, mağara girişleri, taşlık dağ etekleri
• Kalkerli alanlar, taş duvarlar ve oyuklar
• Aktiflik: Gececi
• Türkiye’de Yayılım:
• Hakkâri, Van, Şırnak çevresinde, özellikle Irak sınırına yakın bölgelerde
• Diğer Ülkelerde: İran, Irak, kuzey Suudi Arabistan

Davranış ve Ekoloji

• Gizlenme: Gün içinde taş oyuklarında saklanır
• Beslenme: Küçük böcekler ve örümcekler
• Hareket: Tırmanmaya uygun yapışkan parmakları sayesinde dik yüzeylerde rahat hareket eder
• Savunma Mekanizması: Kuyruk bırakma ve ani kaçış

Üreme Bilgileri

ÖzellikAçıklamaÜreme DönemiMayıs – TemmuzYumurta SayısıGenellikle 2Yumurtlama AlanıKaya yarıkları, taş altlarıKuluçka Süresi45–60 günYavru Boyu~2.5 cmYavru YaşamıDoğduktan sonra bağımsızdır

Ekolojik Rol

• Böcek popülasyonunu dengeler
• Besin zincirinde gececil yırtıcılar için (örneğin bazı baykuş türleri) önemli bir basamak oluşturur
• Kuru ekosistemlerin sağlıklı işleyişinde “biyoindikatör” olabilir

İnsana Zararlılık Durumu

ÖzellikAçıklamaZehirYokIsırıkYok, zararsızdırTemas Sonucu RiskYokYararBöcek kontrolü sağlar

Kültürel ve İlginç Bilgiler

• Bazı Doğu Anadolu köylerinde “kutsal kaya kertenkelesi” olarak tanımlanır
• Irak’ın bazı bölgelerinde bu türün duvarda görünmesi “bereketli yaz” habercisi sayılır
• Kaya yüzeylerinde görünmesi “dağ ruhunun habercisi” gibi efsanelerle ilişkilendirilmiştir

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. “Taşların arasında yaşadığı için taşla doğmuştur”
2. Gerçek: Taşlık habitatlarda yaşaması biyolojik bir adaptasyondur.
3. “Duvarda yürüyen her canlı uğursuzdur”
4. Gerçek: Bu türler zararsız ve ekosistem açısından faydalıdır.
5. “Gözleri parladığı için büyücüdür”
6. Gerçek: Gözleri gece görüşüne özelleşmiştir; mistik bir yönü yoktur.
7. “Kuyruğu koparsa kan zehri yayılır”
8. Gerçek: Kuyruk bırakma tamamen savunma mekanizmasıdır; hiçbir zehir içermez.
9. “Yılanın kuzeni olduğu için zehirlidir”
10. Gerçek: Gekolar yılanlarla akraba değildir; tamamen farklı bir gruptadırlar.

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

Werner, F. (1895). Original description of Asaccus elisae

Sindaco, R. & Jeremčenko, V. (2008). The Reptiles of the Western Palearctic

Baran, İ. & Atatür, M. (1998). Türkiye Herpetofaunası

Reptile Database – www.reptile-database.org

Tok, C.V. ve ark. (2009). Türkiye’de Asaccus cinsine ait türlerin yayılımı ve ekolojisi