Aquarius najas

Aquarius najas

(Latince ad anlamı: "najas" = su nimfleri; türün su yüzeyindeki zarif hareketlerine gönderme)

Tam Taksonomik Sınıflandırma

• Alem (Regnum): Animalia – Hayvanlar
• Şube (Phylum): Arthropoda – Eklem bacaklılar
• Sınıf (Classis): Insecta – Böcekler
• Takım (Ordo): Hemiptera – Gerçek emici böcekler
• Alttakım (Subordo): Heteroptera – Gerçek tahtakuruları
• Infra takım (Infraordo): Gerromorpha
• Familya (Familia): Gerridae – Su yürüyenleri
• Cins (Genus): Aquarius
• Tür (Species): Aquarius najas (De Geer, 1773)

İngilizce Adı ve Türkçesi

• İngilizce adı: Giant water strider
• Türkçesi (önerilen): Dev su yürüyeni veya Su yüzeyi böceği

Genel Tanım ve Morfoloji

Aquarius najas, Gerridae familyasının Avrupa’daki en iri üyelerinden biridir. Su yüzeyinde adeta kayarak yürüyen bu böcek, yüzey gerilimini kullanarak avlanır ve hareket eder.

• Boyut: ♂ 12–17 mm, ♀ 15–20 mm
• Vücut: Uzun, dar ve silindirik
• Renk: Sırt koyu kahverengi–siyah, alt taraf daha açık; bacaklar grimsi–gümüşü
• Bacaklar: Ön bacaklar kısa ve yakalayıcı; orta ve arka bacaklar çok uzun (su yüzeyine yayılır)
• Gözler: Büyük ve belirgindir
• Kanatlar: Popülasyona göre bazı bireylerde gelişmiştir (dimorfizm gösterir)

Yaşam Alanı ve Ekoloji

• Habitat: Durgun veya yavaş akan tatlı su kaynakları (göller, göletler, yavaş akarsular)
• Beslenme: Karnivor – su yüzeyine düşen sinekler, böcek larvaları ve ölü organizmalar
• Aktif dönem: İlkbahar–sonbahar arasında aktiftir (Mart – Ekim)
• Davranış: Su yüzeyindeki titreşimleri algılayarak av bulur ve çiftleşme çağrısı yapar
• Yayılım: Avrupa'nın tamamında ve Türkiye’nin kuzey, iç ve doğu bölgelerinde yaygındır

Zehirlilik ve İnsanlara Etkisi

• İnsanlara zararsızdır
• Zehirli değildir, sokmaz
• İnsanla temastan kaçınır
• Suya düşen sinekleri temizlediği için faydalı kabul edilir

İlk Yardım ve Tıbbi Müdahale

• Temas durumunda ciltte tahrişe neden olmaz
• Nadiren yakalanır; tutulduğunda bacağını savunma amaçlı kıvırır
• Müdahale gerekmez, tıbbi önlem gerekmez

Karıştırılabilecek Türler

TürAyırt Edici ÖzellikDurumGerris lacustrisDaha küçük, vücut daha kısaYaygınAquarius paludumVücut daha incedir, anten segment oranı farklıGüneydoğu Avrupa’da yaygınLimnoporus rufoscutellatusDaha geniş yapılı, renk kontrastı belirginKuzey bölgelerde

Yanlış Bilinenler ve Efsaneler

1. Efsane: Bu böcek suya batmaz çünkü kanatları hava taşır
2. Gerçek: Batmamasının nedeni bacaklarının hidrofobik yapısı ve yüzey gerilimidir
3. Efsane: Su böcekleri sokar
4. Gerçek: Aquarius najas, sadece küçük avlarını emer, insanı sokmaz
5. Efsane: Bunlar sivrisinektir
6. Gerçek: Görünüm benzer olsa da hemiptera takımına aittir, uçmazlar – yürürler
7. Efsane: Suda gezen her böcek bu türdür
8. Gerçek: Farklı cins ve familyalara ait birçok benzer tür vardır
9. Efsane: Suya düşen her şeyi yer
10. Gerçek: Yalnızca canlı ya da taze ölü, küçük organizmaları emer

İlginç Bilgiler

• Erkek bireyler, su yüzeyinde titreşim oluşturarak dişiyle iletişim kurar
• Yüzey gerilimini kırmadan ilerleyebilmesi, biyomimetik robot tasarımlarına ilham olmuştur
• Kanatlı bireyler yeni alanlara uçabilir, ama çoğu birey kanatsızdır
• Avlanırken, ölmüş bir sineği saniyeler içinde algılayarak yön değiştirebilir
• Suya sabun damlatılırsa hemen batabilirler – yüzey gerilimine çok hassastırlar

Bilgi ve araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar:

• Andersen, N.M. (1982). The Semiaquatic Bugs (Hemiptera: Gerromorpha)
• Aukema, B. & Rieger, C. (2001). Catalogue of the Heteroptera of the Palaearctic Region
• Tufekci, S. & Kıyak, S. (2020). Türkiye Tatlı Su Hemiptera Türleri
• Türk Entomoloji Dergisi (2023). Gerromorpha Faunası Üzerine Ekolojik Gözlemler