Sokak Kedileri ve Köpekleri Doğal Yaban Hayatına Nasıl Zarar Verir ve Bu Konuda Neler Yapılabilir?
Yerli olmayan bir tür bir bölgeye geçtiğinde, kirlilik ve hastalığın yayılması yoluyla hassas ekosistemi olumsuz yönde etkileyebilir. Sokak hayvanları genellikle aşılanmaz, kuduz ve diğer yaşamı tehdit eden hastalıkların diğer hayvan popülasyonlarına bulaşmasına yol açar. İç parazitler, enfekte bir hayvanın dışkısından da geçebilir. Dışkı maddesi yiyecekleri ve su kaynaklarını kirlettiğinde yerel yaban hayatı tehdit eder.
Hastalıkla ilişkili konulara ek olarak, her yıl serbest dolaşan kediler ve köpekler tarafından öldürülen diğer canlı türleri -özellikle kuş sayısı konusunda- artan bir endişe oluşturur. Hem evcil hayvanların aşırı nüfusunu hem de yaban hayatını koruma konusunu ele almanın gerekliliği, sorunun en iyi nasıl ele alınacağı konusunda biraz tartışmaya neden olmaktadır.
Yerli Hayvan Popülasyonlarına Etkisi
Dünya’da evcil kediler, başıboş veya serbest dolaşan ev hayvanları, doğal yırtıcılardır. Küresel istatistikler, kedilerin dünya çapında 33 türün yok olmasından, her yıl milyarlarca kuş ve küçük memelinin öldürülmesinden sorumlu olduğunu gösteriyor. Ayrıca ülkemizde kediler ve köpekler; karaca, yaban tavşanı, sansar, kuşlar ve küçük memelilerin yanı sıra keçi ve koyun gibi daha büyük hayvanların da öldürülmesiyle bağlantılıdır.
Hastalığın Yayılması Hayvanların ve İnsanların Yaşamını Tehdit Eder
Hawaiian Humane Society tarafından yapılan 2013 araştırmasına göre, üçüncü büyük Hawaii adası Oahu'da sokak ve vahşi kedi nüfusu ezici oldu ve bu canlıların sayısı yaklaşık olarak 300.000'e ulaştı. Kediler tarafından üretilen fekal madde (dışkısal) miktarı, hayvanlar ve insanlar tarafından taşınabilen parazitik bir hastalık olan toksoplazmozu yayarak bir tehdit oluşturdu. Nesli tükenmekte olan Hawaii’ye özgü “Hawaii keşişi” de dahil olmak üzere kuşlar ve deniz hayvanları; kontamine yiyecek ve su ile temas ettikten sonra bu hastalığa kurban gitmiştir.
Hindistan, serbest dolaşan sokak köpeklerinden oluşan büyük nüfusuyla biliniyor (bazı tahminlere göre yaklaşık 25 milyon). Hayvanseverlerin sokaktaki köpekleri kurtarmaya çalışmaları ve üremenin devam etmesi ile çok daha büyük sorunlar da ortaya çıkmaya başlamıştır, bu kadar büyük köpek sayısına yetişmek zordur. Parvovirüs ve kuduz gibi hastalıkların yayılması köpekler ve diğer hayvanlar için risk oluşturur ve hatta insanlar da risk altındadır. Hindistan'da 20.000'den fazla insan kuduz hastalığı sebebi ile ölüyor ve bu da Dünya kuduz ölümlerinin %36'sına denk geliyor. Bu ölümlerin çoğu köpek ısırıklarının bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Etkili Bir Çözüm: Kısırlaştırmak
Serbest dolaşan kedi popülasyonlarını insanca yönetmenin yolları vardır, bunların en etkili olanı “Tuzak-Neuter-Return” (TNR) programlarıdır. Kediler insancıl bir canlı olduğu için bu tuzaklara çabuk yakalanır; sterilizasyon ve kısırlaştırma ameliyatı yapılır ve geldikleri yere geri gönderilir.
Evcil hayvanların aşırı nüfusu söz konusu olduğunda başıboş veya vahşi kediler ve köpekler tek endişe nedeni değildir. Birçok evcil hayvan sahibi, kasıtlı üreme veya istemsiz evcil hayvanlarını kısırlaştırmayı ihmal etmenin, doğrudan evcil hayvanların aşırı nüfusuna katkıda bulunduğunun farkında değildir.
ASPCA (Amerika Hayvanlara Zulmü Önleme Derneği) tarafından yayınlanan istatistiklere göre kediler yılda iki defa, dört ila altı yavru yapabilir. Köpekler, ortalama olarak çiftleşme başına dört ila altı yavru ile yılda bir defa yavrulayabilir. Her yıl rehabilitasyon merkezlerinde, büyük çoğunluğu tamamen sağlıklı olan, tahmini 2,7 milyon hayvana ötenazi uygulanmaktadır.
Sokak Hayvanlarını Evlat Edinmek Evsiz Hayvan Popülasyonlarını Kontrol Etmek İçin İşe Yarayan En Güzel Yöntemdir
Dünya’da bulunan barınaklarda yılda yaklaşık 3,9 milyon köpek ve 3,4 milyon kedi bulunduğu tahmin edilmektedir. Sizler de herhangi bir barınağa ya da rehabilitasyon merkezine giderek, buradan bir canlı evlat edinebilir; böylece hem doğaya hem de o canlıya katkı sağlamış olursunuz.
Canlıların türleri değil sahip oldukları kalpleri önemlidir.
Yazı Ahmet TAŞÇI
Foto:Sahana Ghosh ve Mayank Aggarwal