Okyanus planktonları, çoğunlukla denizlerin hayati güçlerinin insafına kalmıştır. Hareket kabiliyetleri çok az olan veya hiç olmayan planktonlar, okyanus akıntılarına, dalgalara ve rüzgâr koşullarına karşı hareket edemeyecek kadar küçüktürler; bu sebeple bu canlılar için, "hareketleri suların hareketlerine bağlıdır" diyebiliriz.
Kısa Bilgiler: Zooplankton Etimolojisi
* Plankton Yunanca kelimeden türetilmiştir. Planktos, "gezgin" veya "avare " anlamına gelir .
* Zooplankton , "hayvan" anlamına gelen Yunanca "zoion" sözcüğünden gelir.
Zooplankton Türleri ve Sınıflandırmaları
Bazı zooplankton türleri plankton olarak doğar ve tüm yaşamları boyunca öyle kalır. Bu organizmalar holoplankton olarak bilinir ve kopepodlar, hiperiidler ve euphausidler gibi küçük türleri içerir. Meroplankton ise diğer planktonlara göre yaşama larva formunda başlarlar ve gastropodlara, kabuklulara ve balığa dönüşmek için bir dizi yaşam evresi geçiren türlerdir.
Zooplankton, büyüklüklerine veya planktonik oldukları sürenin uzunluğuna göre sınıflandırılabilir. Planktonu ifade etmek için kullanılan bazı terimler şunlardır:
* Mikroplankton: Bazı kopepodları ve diğer zooplanktonları içeren 2-20 µm boyutundaki organizmalar .
* Mezoplankton: Larva kabukluları içeren 200 µm-2 mm boyutundaki organizmalar .
* Makroplankton : Balinalar da dahil olmak üzere birçok organizma için önemli bir besin kaynağı olan euphausiids (krill gibi) içeren 2-20 mm boyutundaki organizmalar.
* Mikronekton : Bazı euphausiids ve kafadan bacaklıları içeren 20-200 mm boyutundaki organizmalar.
* Megaloplankton: Denizanası gibi 200 mm'den büyük planktonik organizmalar.
* Holoplankton: Kopepodlar gibi tüm yaşamları boyunca planktonik olan organizmalar.
* Meroplankton: Bazı balıklar ve kabuklular gibi planktonik aşamaya sahip, ancak ilerleyen dönemde değişen organizmalar.
Zooplankton'ın Gıda Ağındaki Yeri
Deniz zooplanktonları tüketicidir. Fitoplankton gibi fotosentez yoluyla güneş ışığından ve besinlerden beslenmek yerine, hayatta kalabilmek için diğer organizmaları tüketmeleri gerekir. Zooplanktonlar hepobur canlılardır (omnivor). Kendinden küçük canlılar ya da atıklarla beslenebilir.
Pek çok zooplankton türü, fitoplanktonla beslenen okyanusun öfotik bölgesinde (güneş ışığının nüfuz edebileceği derinliklerde) yaşar. Besin ağı, birincil üreticiler olan fitoplanktonla başlar. Fitoplankton, güneşten gelen enerji gibi inorganik maddeleri ve nitrat ve fosfat gibi besinleri organik maddelere dönüştürür. Zooplanktonlardan küçük balıklara, gastropodlardan devasa balinalara kadar değişen okyanus canlıları fitoplanktonlarla beslenirler.
Pek çok zooplankton türü beslenmek için hareket edebilir (aşırı akıntısız okyanus sularında). Fitoplanktonın daha bol olduğu sabah vakti okyanus yüzeyine doğru yükselir ve gece avlanmadan kaçmak için alçalır. Zooplanktonlar genellikle içinde yaşadıkları bir besin ağındaki ikinci adımı oluşturduğundan, bu günlük yükseliş ve iniş, beslendikleri diğer türler ve dolayısıyla onlarla beslenenler üzerinde büyük bir etkiye sahiptir.
Zooplankton Üreme
Zooplankton, türe bağlı olarak eşeyli veya eşeysiz çoğalabilir. Eşeysiz üreme holoplankton için daha yaygındır ve bir hücrenin ikiye bölünerek iki hücre oluşturduğu hücre bölünmesi yoluyla gerçekleştirilebilir.
Yazı: Ahmet TAŞÇI
Kaynaklar :
- Harris, R., Wiebe, P., enz, J., Skjoldal, H-R., and M. Huntley. ICES Zooplankton Methodology Manual.
- Marine Education Society of Australasia. Zooplankton.
- Morrissey, J.F. and J.L. Sumich. 2012. Introduction to the Biology of Marine Life, Tenth Edition. Jones & Bartlett Learning, LLC. 467pp.
- Woods Hole Oceanographic Institution. Jellyfish and Other Zooplankton. Accessed May 30, 2014.
- Census of Marine Zooplankton
- "Zooplankton." Center for Coastal Studies Provincetown.
- Fotoğraf: britannica