Xysticus lalandei

Xysticus lalandei, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait, genellikle bitki örtüsü ve toprak üzerinde kamufle olarak avlanan küçük bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri, avlarını yakalamak için ağ örmek yerine pusu kurma stratejisini benimsemişlerdir. Xysticus cinsi, genellikle yassı, tıknaz gövdeleri ve kamuflaj sağlayan kahverengi tonlarıyla bilinir.

Xysticus lalandei, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1826 yılında Fransız doğa bilimci Victor Audouin tarafından Thomisus lalandii olarak tanımlanmıştır. Tür, adını büyük olasılıkla bir doğa bilimci veya koleksiyoncu olan Pierre Antoine Delalande'a ithafen almıştır. Daha sonraki revizyonlarda Xysticus cinsine dahil edilmiştir. Son taksonomik düzenlemelere göre, Bassaniodes cinsine aktarılmıştır ve güncel bilimsel adı Bassaniodes lalandei (Audouin, 1826) olarak geçmektedir. Ancak, Xysticus lalandei adı hala yaygın olarak kullanılmaktadır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Xysticus lalandei'nin güncel bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Bassaniodes Pocock, 1903 (Eskiden Xysticus cinsindeydi)
Tür (Species): Bassaniodes lalandei (Audouin, 1826)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Bassaniodes lalandei (eski adıyla Xysticus lalandei), Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Akdeniz bölgesi, Rusya (Kafkasya), Azerbaycan, İran ve Hindistan gibi geniş bir alana yayılmıştır. Özellikle Güney İsrail'de kurak habitatlarda bulunduğu, ancak daha mesik (nemli) kuzey bölgelerinde Xysticus tristrami gibi benzer türlerin baskın olduğu belirtilmektedir. Libya'da da kaydedilmiştir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve bazı bölgelerde bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde yer almaktadır. Özellikle Ankara gibi illerden kayıtları mevcuttur.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Bassaniodes lalandei küçük ila orta büyüklükte bir yengeç örümceğidir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 6 ila 8 milimetre civarındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 6 milimetre civarındadır ve dişilere göre genellikle daha koyu renklidir.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, Xysticus ve Bassaniodes cinslerinin tipik özelliği olan yassı ve tıknaz bir gövde yapısına sahiptir. Vücutları genellikle yoğun tüylü ve dikenli tüylerle kaplıdır, bu da kamuflajına yardımcı olur.
Genel Görünüm: Renkleri oldukça değişkendir; genellikle kahverengi, gri veya bej tonlarında olup, üzerinde koyu ve açık lekelerden oluşan karmaşık, alacalı desenler bulunur. Bu renk ve desenler, örümceğin bulunduğu toprak, taşlar veya bitki döküntüsü arasında mükemmel bir kamuflaj sağlar.
Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle geniş ve yassı olup, üzerinde koyu, simetrik olmayan desenler veya şeritler bulunabilir.
Bacaklar: İlk iki çift bacak diğer yengeç örümceklerinde olduğu gibi daha kalın ve güçlüdür, avı yakalamak için yana doğru uzanır. Bacaklar genellikle vücutla uyumlu, koyu benekli veya halkalıdır.
Karın (Opisthosoma): Genellikle oval veya yuvarlak olup, sırtında koyu ve açık kahverengi tonlarda belirgin, yapraksı bir desen bulunur.
Ayırt Edici Özellikler: Bassaniodes lalandei'yi diğer Xysticus veya Bassaniodes türlerinden ayıran en önemli özellikler, erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının benzersiz morfolojisidir. Bu üreme organlarının detaylı mikroskopik incelenmesi, türün kesin teşhisinde kritik öneme sahiptir, özellikle Xysticus tristrami gibi benzer türlerden ayrımında önemlidir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Bassaniodes lalandei (eskiden Xysticus lalandei), Akdeniz coğrafyası ve çevresindeki bölgelerde yayılış gösteren, Türkiye faunasında da yer alan bir yengeç örümceği türüdür. Kurak ve yarı kurak habitatlara adapte olmuş bu örümcekler, mükemmel kamuflaj yetenekleriyle avlarını bekler ve ekosistemdeki küçük böcek popülasyonlarının dengesini korumada önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; bu canlılar, doğanın karmaşık ağının ve biyolojik çeşitliliğimizin önemli birer bileşenidir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Bassaniodes lalandei, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için toprak yüzeyinde, taşların altında, kuru bitki örtüsü, alçak çalılıklar veya yaprak döküntüsü arasında gizlenerek kamufle olurlar.
Avlanma Davranışı: Avlarını yakalamak için ön bacaklarını genişçe açarak hareketsiz beklerler. Üzerlerine veya yakınlarına gelen küçük böcekleri (sinekgiller, karıncalar, küçük böcekler vb.) ani ve hızlı bir hareketle güçlü ön bacaklarıyla yakalarlar. Avlarını zehir enjekte ederek felç ederler ve ardından sindirirler.
Habitat Tercihi: Genellikle kurak (kserik) habitatları, kumlu veya taşlı çöl alanlarını tercih ederler. Güney İsrail'de kumlu habitatlarda ve daha az ölçüde taşlık çöllerde bulunduğu belirtilmiştir. Toprak yüzeyi ve bitki örtüsü arasında iyi bir kamuflaj sağlarlar.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Yetişkin bireylerin gözlemlendiği spesifik dönemler hakkında detaylı bilgi sınırlıdır, ancak genellikle bahar ve yaz aylarında aktif olmaları beklenir. Dişiler yumurta keselerini genellikle korunaklı bir yere, örneğin bir taşın altına veya bitki yaprakları arasına, ipekten bir yuvaya bırakır ve yavrular çıkana kadar onları koruyabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Bassaniodes lalandei (eski adıyla Xysticus lalandei) de zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Bassaniodes lalandei da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Bassaniodes lalandei gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler. Bu türlerin doğal habitatlarının korunması, biyoçeşitliliğimiz için büyük önem taşımaktadır."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir. Özellikle Bassaniodes lalandei olarak güncel taksonomik konumunu belirtmektedir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2165346 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
New thomisid and philodromid spiders Araneae from southern Israel: Güney İsrail'deki Xysticus lalandei habitat tercihleri hakkında bilgi veren bilimsel makale.
Kaynağa Erişim: https://britishspiders.org.uk/system/files/library/110501.pdf (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
COMMUNICATIONS - DergiPark: Ankara'da Proxysticus lalandei (eski Xysticus lalandei) kaydını içeren bir makale.
Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1620252