Torpedo torpedo

Torpedo torpedo, Torpediniformes (Elektrikli Vatozlar) takımına ait, orta büyüklükte bir vatoz türüdür. Halk arasında Halkalı Uyuşturan Balığı veya Ocellatalı Elektrikli Vatoz olarak bilinir. Bu tür, sırt yüzeyinde yer alan belirgin, halka şeklinde (ocellus) lekelere sahip olmasıyla tanınır. Vücudunun yanlarındaki organlar aracılığıyla elektrik üretebilen bu tür, Akdeniz popülasyonu için Hassas (Vulnerable - VU) olarak sınıflandırılmıştır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Halkalı Uyuşturan Balığı, Doğu Atlantik Okyanusu'nun kıyısal bölgeleri ve tüm Akdeniz'de yayılış gösterir. Türkiye'nin kıyısal sularında bulunan bir Elektrikli Vatoz türüdür. Kıyısal bölgelerdeki sığ ve orta derinliklerdeki habitatları nedeniyle, insan faaliyetlerinden ve balıkçılık baskısından etkilenme potansiyeli yüksektir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum):: Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
• Takım (Order):: Torpediniformes (Elektrikli Vatozlar)
• Aile (Family):): Torpedinidae
• Cins (Genus): Torpedo
• Tür (Species):: Torpedo torpedo (Linnaeus, 1758)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Orta büyüklükte bir vatozdur. Disk uzunluğu genellikle 60 cm'ye kadar ulaşır.
• Vücut Şekli: Diski dairesel, kalın ve etli bir görünüme sahiptir. Gözleri küçüktür.
• Desen (Ayırt Edici Özellik): En belirgin özelliği, sırt yüzeyinde simetrik olarak dizilmiş 5 ila 7 adet, koyu kahverengi veya siyah renkte, beyaz ya da sarı halkalarla çevrili göz benzeri (ocellus) lekenin bulunmasıdır. Bu desen, ona kamuflaj sağlar.
• Elektrik Organları: Diskin her iki yanında yer alan elektrik organları, avı sersemletme ve savunma için 45 ila 80 Volta kadar bir elektrik deşarjı üretebilir.
• Deri ve Kuyruk: Derisi tamamen pürüzsüzdür, dikenli değildir. Kuyruğu kısadır ve sonunda büyük bir kuyruk yüzgeci bulunur.
• Üreme Şekli: Canlı doğuran (Ovovivipar) bir türdür.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Davranış: Bentiktir (dipte yaşar) ve pasif bir avcıdır. Genellikle kuma veya çamura gömülü olarak bekler.
• Habitat: Kıyısal ve sığ suları tercih eder. Genellikle 5 metreden 100 metreye kadar olan kumlu ve çamurlu deniz tabanlarında bulunur.
• Diyet: Elektrik şokunu kullanarak sersemlettiği küçük balıklar, kabuklular ve diğer omurgasızlarla beslenir.
• Tehlike: Yakalandığında veya üzerine basıldığında verdiği elektrik şoku, insanlar için rahatsız edici ve tehlikeli olabilir.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Statüsü: IUCN tarafından küresel olarak ve Akdeniz popülasyonu için "Hassas" (Vulnerable - VU) olarak sınıflandırılmıştır.
• Tehditler: Kıyısal habitatlarda bulunması nedeniyle, dip trolü ve fanyalı ağlar gibi balıkçılık ekipmanları tarafından kolayca yan av (bycatch) olarak yakalanır. Düşük üreme hızı (canlı doğurmasına rağmen), popülasyonunun avcılık baskısına karşı toparlanma yeteneğini sınırlar. Kıyısal habitatların tahribatı da önemli bir tehdittir.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
• Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
• Finucci, B. (2020). Torpedo torpedo. The IUCN Red List of Threatened Species 2020.
• Not: Halkalı Uyuşturan Balığının korunması, özellikle kıyısal alanlarda balıkçılık faaliyetlerinin düzenlenmesi ve hassas türlerin ağlara takılmasını önleyecek yöntemlerin geliştirilmesiyle mümkündür. Elektrik şoku riski nedeniyle yakalandığında büyük dikkat gösterilmelidir.
• Fotoğraf: https://en.wikipedia.org/wiki/Common_torpedo#/media/File:Torpedo_torpedo_corsica3.jpg