Tichodroma muraria

Tanımı

boyu: 16.5 cm; kanat açıklığı: 27–32 cm. Başı ve gövdesinin boyutu neredeyse bir Sıvacı kadardır fakat aşağı doğru kavisli gagası daha ince ve uzundur. Gövdesi de Sıvacıya göre daha uzundur. Kelebek benzeri kanatlara ve yuvarlak uçlu kuyruğa sahip olduğundan göründüğünden daha büyük görünür.

Orta boylu, renkli, kaya tırmanışçılarına kök söktüren bir ötücü kuştur. Uzun bir gagası ve büyük ayakları vardır. Genel karakteri Sıvacı ve Tırmaşıkkuşları’na benzer. Kuşun tüylerindeki renkler arasında siyahımsı gri, siyah, beyaz ve kanatlarında göz kamaştırıcı bir kırmızı alan vardır. Batı Palearktik’te benzersizdir. Üreme döneminde somurtkan görünen siyah bir suratı vardır ve baş tarafından başlayarak alt tarafları da kararır. Mevsimsel varyasyonlar olabilir ancak üreme giysisi kış formuna da benzer. Kış giysisinde siyahlıklar kaybolur. Fazlasıyla canlı ve zarif tüyleriyle hemen tanınır.

Çoğu zamanını kaya yüzlerinde geçirir. Sesi Tırmaşıkkuşları’ndan çok Sıvacılara benzer.(Halbuki gaga şekli Tırmaşıkkuşları’na benzemektedir.)

Uçuşu çoğu insana kelebekleri ya da İbibikleri andırır. Kararsız ve dalgalı uçuşundan dolayı düzensiz bir uçuşu varmış gibi gözükse de aslında kuvvetlidir. (kaya yüzlerinde uçarak ani yükselmeler ve manevralar yapabilir) Yürüyüşü genelde kısa, düzensiz zıplamalar halindedir, küçük Sıvacı türlerini andırır. Sık sık kanatlarını açıp kırmızı kısımlarını uzun uzadıya gösterir.

Habitatı

Batı Palearktik’te dağlık bölgelerde yaşar. Dağların alçak kesimlerinden yüksek kesimlerine kadar bulunabilir. Kayalık alanlar, sarp uçurumlarda yaşar ancak değişken hava koşullarından etkilenir. Normalde serin ve soğuk yerlerde sıklıkla da karanlık ve nemli alanlarda bulunur.

İsviçre’de 350 metreden 2700 metreye kadar yaşayabilir.(normalde 1000-2000) Türkiye’de yüksek dağlarda ve kayalık vadilerde bulunur. Kışın deniz kıyısında ve hatta şehirlerdeki yüksek binalarda bile görülebilir. Mersin Silifke’de ki kalede kışladığı bilinmektedir. Türkiye’de 3000 metrenin üzerinde de ürer.

Yayılışı

Türkiye’de yayılışları hakkında pek bir fikir sahibi olmasak ta dağlık alanlarda gözlendiğini biliyoruz ancak bu türün çok ilginç yerlerden de kaydı gelmektedir. Mesela Büyükçekmece Gölü’nde ki taşocağından bir kaydı var. Kışın çok alakasız yerlerde görülebilir.

Antakya ve Birecik’te Mayıs ve Temmuz ayındaki kayıtlar muhtemelen geç kalmış göç eden bireylerdi ya da erken üremiş ve dağılmış bireyler! Kışın düzenli gözlense de bu bölgelerde ürediği henüz ispatlanmamıştır.

Beslenme

Küçük böcekler ve örümceklerle beslenir. Avları çoğunlukla kaya yüzlerinden temin edilir, ayrıca (özellikle yağmurlu havalarda) dere kenarlarındaki çakılların arasında, uçurumların aşağısında ve de elverişli durumlarda ağaçlardan beslenebilir. Besin ararken sık sık yarıkları tarar, kayaların arasında kaybolabilir. Avlarını kayalıklardaki küçük çatlaklardan alabildiği gibi bitkili toprak parçalarından da alabilir. Bazen sinek kapabilir. Sinekleri havada asılı kaldığı sırada avlayabilir.

Biyolojisi

Certhia muraria Linnaeus, 1766

Duvar Tırmaşık POLİTİPİK bir türdür.

Politipik ve Monotipik tür ne demektir?

Eğer bir tür iki veya daha çok alttür veya varyete gibi alt taksonlara ayrılıyorsa bu türlere Politipik tür eğer hiçbir alttüre ayrılmıyorsa buna monotipik tür denilir.

Nominate muraria (Linnaeus, 1766): Güney Avrupa ile İran`ın kuzeyi ve batısında bulunur.

Bu alanın dışında kalan nepalensis (Bonaparte, 1850), Turkmenistan, İran`ın doğusu ve doğuda Çin`e kadar uzanan bir dağılıma sahiptir.

Göçü

İrtifa göçü başta olmak üzere kısa mesafe göçmenidir. Bazı bireyler tamamen yerleşik olabilir. Sonbahar düzenli göçlerin yapıldığı mevsimleridir. Hava koşullarıda bunda etkili olur.

Kuşların üreme alanlarının dışında gözlendiği aylar çoğunlukla Nisan ve Ekim aylarıdır.

Popülasyonu

Birds of Western Palearctic`e göre Türkiye’de 500 ila 5000 çiftin ürediği düşünülmektedir. Ancak bana göre bu sayı çok daha fazladır. Minimum sayı 5000 olarak düşünebilir.

Kaynak : Trakus.org