Talpa martinorum
Genel Özellikler ve Ekoloji
Talpa martinorum, Türkiye’nin kuzeydoğu ve Bulgaristan’ın sınır bölgelerinde yaşayan yeraltı memelilerinden biridir. Vücut uzunluğu 11–15 cm, kuyruk uzunluğu 3–5 cm ve ağırlığı 60–110 gram arasındadır. Silindirik ve tüylü bir vücuda, sivri buruna ve küçük gözlere sahiptir. Ön ayaklar geniş ve kürek şeklinde olup kazma ve tünel açma için uyarlanmıştır. Beslenme alışkanlığı toprakta yaşayan solucanlar, böcekler ve diğer küçük omurgasızları içerir. Yeraltı yaşamı, toprak havalandırması ve ekosistem sağlığı için önemlidir. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Eulipotyphla
Aile (Family): Talpidae
Cins (Genus): Talpa
Tür (Species): Talpa martinorum (Stojanov, 1989)
Davranış ve Üreme
Talpa martinorum gündüz ve gece aktiftir; kazdığı tünellerde yaşamını sürdürür. Üreme dönemi ilkbahar aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında genellikle 2–4 yavru doğurur. Yavrular kör ve tüysüz doğar; anne yavruların bakımını üstlenir. Yavrular hızla gelişir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Kış uykusuna yatmaz; yıl boyunca aktif kalır.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Tarım alanlarındaki kazdığı tüneller bazı insanlar tarafından olumsuz algılansa da, ekosistemde toprak havalandırması ve böcek popülasyonlarını kontrol etme açısından faydalıdır. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Köstebekler Anadolu kültüründe yeraltının gizemli bekçileri olarak görülmüştür. Talpa martinorum, toprağın işleyicisi ve ekosistemde denge sağlayıcı olarak halk arasında saygı görür. Avrupa folklorunda köstebekler doğal dengeyi koruyan canlılar olarak tanımlanır.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Köstebekler sadece zararlıdır ve tarım alanlarına zarar verir; hastalık taşıyabilir.
Doğru Bilinenler: Talpa martinorum tamamen zararsızdır, toksik değildir ve insanlara doğrudan zarar vermez; toprak havalandırması ve böcek kontrolü sağlar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Hutterer, R. (2005). Order Soricomorpha. In D. E. Wilson & D. M. Reeder (Eds.), Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (pp. 220–311). Johns Hopkins University Press.
Amori, G., & Hutterer, R. (2021). Talpa martinorum. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Nowak, R. M. (1999). Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press.
