Talpa hakkariensis
Genel Özellikler ve Ekoloji
Talpa hakkariensis, Türkiye’nin Hakkari ve çevresindeki yüksek rakımlı alanlarda yaşayan yeraltı memelilerinden biridir. Vücut uzunluğu 11–15 cm, kuyruk uzunluğu 3–5 cm ve ağırlığı 60–110 gram arasındadır. Silindirik ve tüylü bir vücuda, sivri buruna ve küçük gözlere sahiptir. Ön ayakları geniş ve kürek şeklindedir, kazma ve tünel açma için uygundur. Beslenme alışkanlığı toprakta yaşayan solucanlar, böcekler ve küçük omurgasızları içerir. Yeraltı yaşamı, toprak havalandırması ve ekosistem sağlığı için önemlidir. Tür ZEHİRLİ DEĞİLDİR.
Taksonomik Sınıflandırma
Âlem (Kingdom): Animalia
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Eulipotyphla
Aile (Family): Talpidae
Cins (Genus): Talpa
Tür (Species): Talpa hakkariensis (Băcescu, 1972)
Davranış ve Üreme
Talpa hakkariensis gündüz ve gece aktiftir; kazdığı tünellerde yaşamını sürdürür. Üreme dönemi ilkbahar aylarında gerçekleşir. Dişi bir batında genellikle 2–4 yavru doğurur. Yavrular kör ve tüysüz doğar; anne yavruların bakımını üstlenir. Yavrular hızla gelişir ve kısa sürede bağımsız hale gelir. Kış uykusuna yatmaz; yıl boyunca aktif kalır.
Korunma Durumu ve İnsanlarla İlişkisi
IUCN Kırmızı Listesi’nde “Asgari Endişe (Least Concern – LC)” kategorisindedir. Tarım arazilerine kazdığı tüneller bazı insanlar tarafından olumsuz algılansa da, ekosistemde toprak havalandırması ve böcek popülasyonunu kontrol etme açısından faydalıdır. İnsanlara zarar vermez ve toksik değildir.
Mitoloji ve Halk İnanışları
Köstebekler Anadolu kültüründe yeraltının gizemli bekçileri olarak görülmüştür. Talpa hakkariensis, yüksek dağlık bölgelerde toprağın işleyicisi ve suyun habercisi olarak halk arasında saygı görür. Avrupa folklorunda köstebekler doğal dengeyi koruyan hayvanlar olarak kabul edilir.
Doğru ve Yanlış Bilinenler
Yanlış Bilinenler: Köstebekler sadece zararlıdır ve tarım alanlarına zarar verir; hastalık taşıyabilir.
Doğru Bilinenler: Talpa hakkariensis tamamen zararsızdır, toksik değildir ve insanlara doğrudan zarar vermez; toprak havalandırması ve böcek kontrolü sağlar.
Araştırma ve Kaynak
Araştırma : Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi
Hutterer, R. (2005). Order Soricomorpha. In D. E. Wilson & D. M. Reeder (Eds.), Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (pp. 220–311). Johns Hopkins University Press.
Amori, G., & Hutterer, R. (2021). Talpa hakkariensis. The IUCN Red List of Threatened Species 2021.
Nowak, R. M. (1999). Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press.
