Squalus megalops

Squalus megalops, Köpekbalıkları takımı Squaliformes (Dikenli Köpekbalıkları) içinde, Squalidae familyasına (Camgözgiller) ait, küçük ila orta büyüklükte bir derin deniz köpekbalığı türüdür. Halk arasında Kısa Burunlu Mahmuzlu Köpekbalığı veya Büyük Gözlü Camgöz olarak bilinir. Bu tür, özellikle büyük gözleri ve kısa burun yapısıyla dikkat çeker; bu özellikleri, onu diğer Squalus türlerinden ayırır.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Kısa Burunlu Mahmuzlu Köpekbalığı, Atlantik ve Hint-Pasifik Okyanuslarının çeşitli derin sularında dağınık ve geniş bir dağılıma sahiptir. Akdeniz'de de bulunmakta olup, sıklıkla diğer Squalus türleriyle (özellikle S. blainville) karıştırılmıştır. Türkiye'nin Akdeniz ve Ege'deki derin kıta yamacı sularında varlığı tespit edilmiştir. Yavaş gelişim hızı ve derin su habitatları nedeniyle derin deniz balıkçılığına karşı hassastır.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class):: Chondrichthyes (Kıkırdaklı Balıklar)
• Takım (Order):: Squaliformes (Dikenli Köpekbalıkları)
• Aile (Family):: Squalidae
• Cins (Genus):: Squalus
• Tür (Species):: Squalus megalops (MacLeay, 1881)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Küçük ila orta büyüklükte bir köpekbalığıdır; maksimum uzunluğu genellikle 70 ila 80 cm civarındadır.
• Burun ve Gözler (Ayırt Edici Özellik): En önemli ayırt edici özelliği, kısa ve küt bir burun yapısına ve buna tezat oluşturacak şekilde büyük (megalops) gözlere sahip olmasıdır.
• Renk: Rengi genellikle sırtında gri-kahverengi, karın kısmında ise daha açıktır. Squalus acanthias'ın aksine, vücudunun yanlarında beyaz leke bulunmaz.
• Yüzgeçler ve Dikenler: Anal yüzgeci yoktur. Diğer Camgöz türleri gibi, her iki sırt yüzgecinin önünde keskin, küçük birer diken (mahmuz) bulunur.
• Gövde: Gövdesi nispeten sağlamdır ve derisi diğer Camgöz türlerine göre daha incedir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Habitat: Kıta sahanlığı ve kıta yamacında, tipik olarak 50 ila 700 metre arasındaki derinliklerde yaşar. Bentik (dipte yaşayan) ve bentopelajik bir türdür.
• Davranış: Yavaş hareket eden, dip bölgelerde beslenen bir avcıdır.
• Diyet: Diyeti; kemikli balıklar, küçük kabuklular (karidesler) ve kafadanbacaklılardan oluşur.
• Üreme: Yumurtadan çıkan yavruları doğurur (ovovivipar). Döl sayısı nispeten düşüktür ve yavrularının gelişimi uzun sürer; bu da onu balıkçılık baskısına karşı hassas kılar.

4. Koruma Durumu ve Tehditleri

• Koruma Durumu: Geniş dağılımı göz önüne alındığında, IUCN tarafından küresel olarak "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) kategorisinde sınıflandırılmıştır. Ancak, Akdeniz'deki popülasyonları, diğer derin deniz köpekbalıklarında görülen ciddi düşüşler nedeniyle daha büyük bir risk altındadır ve yerel olarak hassas kabul edilmektedir.
• Tehditler: Yaşadığı derinliklerde faaliyet gösteren derin deniz trolü ve uzun olta balıkçılığı tarafından önemli ölçüde yan av (bycatch) olarak yakalanır. Eti ticari olarak değerlendirilebilse de, ana tehdit yavaş üreme hızıyla birleşen yoğun avcılık baskısıdır.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Compagno, L. J. V. (1984). FAO Species Catalogue. Vol. 4. Sharks of the World. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol. 4, Part 2.
• Froese, R. and D. Pauly. Editors. (2024). FishBase. World Wide Web electronic publication.
• Serena, F. (2005). Field Identification Guide to the Sharks and Rays of the Mediterranean and Black Sea. FAO.
• Finucci, B. (2020). Squalus megalops. The IUCN Red List of Threatened Species 2020.
• Not: Kısa Burunlu Mahmuzlu Köpekbalığı, diğer Camgöz türleriyle olan morfolojik farklılıkları nedeniyle, taksonomik olarak ayırt edilmesi ve bölge bazında popülasyon takibinin yapılması kritik öneme sahiptir.
• Fotoğraf: https://www.inaturalist.org/photos/164346570