Spermophilus taurensis

I. Taksonomik Sınıflandırma

• Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler).
• Familya (Family): Sciuridae (Sincapgiller).
• Oymak (Tribe): Marmotini (Marmotlar ve Yer Sincapları).
• Cins (Genus): Spermophilus (Yer Sincapları/Gelengiler).
• Tür (Species): S. taurensis
• Tanımlayan: Özkurt ve diğerleri, 2007
• Türkçe Adı: Toros Gelengisi, Toros Yer Sincabı.
• Latince Anlamı: Cins adı Spermophilus "tohum seven" anlamına gelirken, tür adı taurensis, türün yaşadığı coğrafi bölge olan Toros Dağları'na atıfta bulunur.

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Türkiye'nin Toros Dağları'na özgü endemik bir hayvandır.
• Dağılım: Yayılış alanı yaklaşık 17.255 km2 gibi çok küçük bir bölgeyi kapsar ve 1000 metrenin üzerindeki dağlık alanlarla sınırlıdır.
• Statü: Daha önceleri Anadolu Gelengisi (Spermophilus xanthoprymnus) türünün bir alt türü veya varyasyonu olarak kabul ediliyordu, ancak 2007 yılında genetik ve karşılaştırmalı kafatası ölçümleriyle ayrı bir tür olarak tanımlanmıştır.
• Morfoloji (Ayırt Edici Özellikler):
• Kuyruk: Kuyruğu nispeten geniştir. Üst kısmı sırtla aynı renkte olup, alt kısmı saman sarısı ila kırmızımsıdır ve belirgin bir siyah kuyruk ucuyla sonlanır.
• Renklenme: Çene ve yanaklar kum rengindedir. Kulak arkasında da küçük kum rengi lekeler bulunur. Karın bölgesi beyazdan griye döner.
• Tanımlama: Fiziksel olarak Anadolu Gelengisi'nden daha kısa bir kuyruğa ve farklı kafatası özelliklerine sahip olmasıyla ayrılır. Ancak türlerin kesin olarak ayrımı genellikle genetik testler ile mümkündür.
• Yaşam Tarzı:
• Gündüzcül bir hayvandır.
• Yer altında yuva yapar. Dağlık bölgelerdeki açık alanları ve meraları tercih eder.
• Beslenme ve Üreme: Toros Gelengisi'nin yaşam tarzına dair gözlemler kısıtlıdır, ancak diğer gelengi türleri gibi otçuldur ve kış aylarında kış uykusuna (hibernasyon) yatar.

III. Korunma Durumu ve Yasal/Ekolojik Bilgiler

• Korunma Durumu (IUCN): Asgari Endişe (Least Concern - LC) kategorisindedir (IUCN 3.1).
• Not: Tür, küçük bir alana endemik olmasına rağmen, popülasyonun hızlı bir düşüş içinde olduğu düşünülmemektedir. Ancak yayılış alanının kısıtlılığı ve endemik oluşu onu hassas kılmaktadır.
• Tehditler: Türe yönelik bilinen potansiyel bir tehdit olmamasına rağmen, bölgesel olarak hala zararlı olarak kabul edilmektedir ve resmi bir koruma statüsüne sahip değildir. Bu durum, yanlış bilgilendirme veya tarımsal faaliyetler nedeniyle popülasyonlarının risk altında olabileceğini gösterir.

IV. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

• YANLIŞ (Eski Tür Miti): Toros Gelengisi, Anadolu Gelengisi'nin yalnızca coğrafi bir varyasyonudur.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin vurguladığı gibi, Spermophilus taurensis, 2007'deki bilimsel tanımlamayla Anadolu Gelengisi'nden (S. xanthoprymnus) genetik ve morfolojik olarak ayrılan ayrı bir türdür. Bu keşif, Türkiye'nin biyoçeşitliliğinin ne kadar zengin ve hala keşfedilmeyi bekleyen türlere sahip olduğunu gösterir.
• DOĞRU (Endemizm Gerçeği): Toros Gelengisi, dünyada sadece Toros Dağları'nda bulunur.
• Gerçeklik: Evet. Bu durum, türün korunması için Türkiye'nin ulusal sorumluluğunu artırmaktadır, zira bu türün yeryüzündeki tek yaşam alanı Toros Dağları'dır.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Vikipedi: Türün taksonomik sınıflandırması, 2007'de ayrı bir tür olarak tanımlanması, Türkiye'ye endemik olduğu bilgisi, dağılımı (Toros Dağları, 1000 m üstü), morfolojik ayırt edici özellikleri (siyah kuyruk ucu, kum rengi lekeler) ve mevcut IUCN statüsü (LC).