Sciurus vulgaris

I. Taksonomik Sınıflandırma

• Takım (Order): Rodentia (Kemirgenler).
• Familya (Family): Sciuridae (Sincapgiller).
• Cins (Genus): Sciurus (Ağaç Sincapları).
• Tür (Species): S. vulgaris
• Tanımlayan: Linnaeus, 1758
• Türkçe Adı: Kızıl Sincap, Adi Sincap, Teyin (bölgesel), Çekelez (bölgesel).
• Latince Anlamı: Cins adı Sciurus, Yunanca'da "gölge kuyruk" anlamına gelen skiouros kelimesinden türemiştir (kuyruğunu gölgelik olarak kullanmasından dolayı). Tür adı vulgaris ise "yaygın" veya "adi" anlamına gelir ve türün Avrupa'daki geniş yayılımını ifade eder.

II. Temel Özellikler ve Ekoloji

• Yayılış Alanı: Avrasya'ya özgü bir türdür. Batı Avrupa'dan Doğu Asya'ya kadar geniş bir dağılım gösterir. Türkiye'de, Anadolu Ağaç Sincabı (Sciurus anomalus) ile birlikte yaşayan iki sincap türünden biridir.
• Habitat Tercihi: Esas olarak iğne yapraklı (çam, ladin vb.) ormanlarda yaşar, ancak meşe gibi geniş yapraklı ormanlarda da bulunabilir. Ağaçlık ve ormanlık alanlarda, deniz seviyesinden 2000 metre yüksekliğe kadar uyum sağlayabilir.
• Morfoloji:
• Boyut ve Ağırlık: Başının tepesinden kuyruğunun dibine kadar uzunluğu 34 cm ila 43 cm arasında, ağırlığı ise 250 ila 340 gram civarındadır.
• Kürk: Kürk rengi yaşadığı bölgeye ve mevsime göre açık kızıldan siyaha kadar değişebilir. En belirgin özelliği, kış aylarında kulaklarının tepesinde uzayan uzun tüy püskülleridir.
• Kuyruk: Uzun, gür ve çalılık şeklinde kuyruğu, ağaçlarda dengesini sağlamasına ve soğukta ısınmasına yardımcı olur.
• Beslenme: Otçuldur. Başlıca besin kaynağı, yaşadığı ağaçların tohumları, fındıkları, kozalakları ve tomurcuklarıdır. Ayrıca mantar, meyve, kuş yumurtası ve böcek de yiyebilir. Kış için yiyecekleri toprağa veya ağaç kovuklarına gömerek depolar.
• Davranış: Gündüzcül (diürnal) ve son derece çevik bir türdür. Hayatının büyük çoğunluğunu ağaçlarda geçirir. Kış uykusuna yatmaz, ancak sert havalarda yuvasında günlerce dinlenebilir.
• Korunma Durumu: Neredeyse Tehdit Altında (Near Threatened - NT) kategorisindedir (IUCN 2.3). Yayılım alanının bazı bölgelerinde (özellikle Birleşik Krallık gibi, istilacı Boz Sincap ile rekabet ettiği yerlerde) sayıları ciddi şekilde azalmıştır.

III. Yanlış Bilinen ve Doğru Bilinen Mitolojik ve Ekolojik Bilgiler

• YANLIŞ (Kış Uykusu Miti): Sincaplar kışın tamamen kış uykusuna yatarlar.
• Gerçeklik: Hayır. Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin memeliler ekolojisi bilgilerine göre, Kızıl Sincaplar kış uykusuna yatmazlar. Bunun yerine, kışın hareketliliği önemli ölçüde azalsa da, depoladıkları yiyecekleri yemek için soğuk ve karlı günlerde bile aktif kalırlar.
• DOĞRU (Ekolojik Rol Gerçeği): Sincaplar, orman ekosisteminde tohum dağıtıcısı olarak önemli bir rol oynarlar.
• Gerçeklik: Evet. Sincaplar kış için sakladıkları tohumların ve kozalakların bir kısmını unuttuklarından, bu tohumlar yeni ağaç fidanlarına dönüşerek ormanların yeniden oluşumuna katkıda bulunur.

IV. Türkiye'deki Durum ve Bilimsel Notlar

• Türkiye'deki Türler: Türkiye'de yaşayan diğer sincap türü, daha çok Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya'da yaygın olan Anadolu Ağaç Sincabı (Sciurus anomalus)'dur. S. vulgaris (Kızıl Sincap) ve S. anomalus (Anadolu Sincabı) arasındaki ayrım, morfolojik detaylar ve coğrafi dağılım ile yapılır.
• Tehditler: Küresel çapta asgari endişede olsa da, Türkiye'de bilinçsiz avlanma (postu için) ve habitat kaybı nedeniyle sayıları azalma riski taşımaktadır.

Kaynakların Geniş Kapsamlı Derlemesi

Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kullanılan Harici Kaynaklar

• Vikipedi: Türün taksonomik sınıflandırması, Linnaeus (1758) tarafından ilk tanımı, Latince anlamı, morfolojik özellikleri (boyut, kürk rengi, tüy püskülleri) ve gündüzcül davranışı.
• IUCN Red List & ResearchGate Yayınları: Türün küresel koruma durumu (NT), Türkiye'deki varlığı (Anadolu Sincabı ile birlikte iki türden biri olması) ve orman ekosistemindeki beslenme şekli.