Runcinia grammica

Runcinia grammica, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait, genellikle çiçekler üzerinde kamufle olarak avlanan küçük bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri, ağ örmek yerine avlarını pusu kurarak yakalamalarıyla tanınır. Runcinia cinsi, genellikle konik ve belirgin karın yapısıyla diğer yengeç örümceklerinden ayrılır.

Runcinia grammica, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1778 yılında Alman doğa bilimci Friedrich Heinrich W. Martini tarafından Aranea grammica adıyla tanımlanmış, daha sonra 1875 yılında Fransız araknolog Eugène Simon tarafından Runcinia grammica cinsine dahil edilmiştir. "Grammica" tür adı, Latince "çizgili" veya "şeritli" anlamına gelir ve örümceğin vücudundaki belirgin uzunlamasına şeritlere atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Runcinia grammica'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Runcinia Simon, 1875
Tür (Species): Runcinia grammica (C. L. Koch, 1837) (Martini tarafından 1778'de Aranea grammica olarak tanımlanmış, ancak bazı kaynaklarda CL Koch'un 1837'deki tanımı referans alınır.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Runcinia grammica, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik ve Etiyopya biyocoğrafik bölgelerinde geniş bir yayılıma sahip kozmopolit bir türdür. Avrupa, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Uzak Doğu dahil), Orta Asya, Çin, Kore, Japonya, Afrika ve Yemen'de bulunur.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Runcinia grammica yer almaktadır ve ülkenin çeşitli coğrafyalarından, özellikle Akdeniz ve Ege bölgeleri gibi daha sıcak iklimli yerlerden yoğun kayıtları mevcuttur. İstanbul'da da uygun habitatlarda, özellikle çayırlıklar ve çiçekli bitki örtüsünün bulunduğu alanlarda karşılaşılması oldukça mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Runcinia grammica küçük ila orta büyüklükte bir yengeç örümceğidir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 6 milimetre arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 2.5 ila 3.5 milimetre arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, Runcinia cinsinin ayırt edici özelliği olan arka kısma doğru sivrilen, konik ve belirgin bir karın yapısına sahiptir. Vücutları genellikle kıllı ve belirgin çizgilere sahiptir.
Genel Görünüm: Ana rengi genellikle sarımsı-beyaz, açık sarı veya yeşilimsi sarı tonlarda olup, çiçekler ve otlar üzerinde mükemmel bir kamuflaj sağlar. Vücudun üzerinde uzunlamasına uzanan kırmızımsı veya koyu kahverengi şeritler bulunur, bu da "grammica" isminin kaynağıdır.
Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle açık sarı veya yeşilimsi olup, ortasında ve yanlarında koyu çizgiler bulunabilir.
Bacaklar: Vücutla aynı renk tonlarında olup, bazen üzerinde koyu lekeler veya çizgiler bulunabilir. Ön iki çift bacak, tipik yengeç örümceklerinde olduğu gibi avı yakalamak için daha güçlü ve yana doğru açılmış bir duruşa sahiptir.
Karın (Opisthosoma): En karakteristik özelliğidir; arkaya doğru incelen, konik bir yapıya sahiptir. Genellikle açık sarı zemin üzerine, uzunlamasına uzanan belirgin kırmızımsı-kahverengi şeritler veya benekler bulunur.
Ayırt Edici Özellikler: Runcinia grammica'yı diğer örümceklerden ayıran en önemli özelliklerden biri, konik ve şeritli karın yapısıdır. Bu özellik, özellikle canlıyken ve çiçekler üzerinde pusu kurarken kolayca fark edilmesini sağlar. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Runcinia grammica, konik karın yapısı ve üzerindeki belirgin çizgileriyle dikkat çeken, oldukça estetik bir yengeç örümceği türüdür. Özellikle çiçekler üzerinde kamufle olarak avlanma becerisiyle bilinirler. Türkiye'de yaygın olarak bulunan bu örümcekler, tarım alanları ve doğal ekosistemlerdeki zararlı böceklerin popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; doğanın renkli ve faydalı avcılarından biridir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Runcinia grammica, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için çiçekler, ot sapları, bitki yaprakları ve çalılıklar üzerinde kamufle olurlar. Renkleri, bulundukları bitki örtüsüne mükemmel uyum sağlar.
Avlanma Davranışı: Çiçeklere konan polen taşıyıcı böcekler (sinekler, arılar, kelebekler) ve diğer küçük böcekler (yaprak bitleri vb.) ana avlarıdır. Avlarını güçlü ön bacaklarıyla ani bir hareketle yakalarlar.
Habitat Tercihi: Genellikle açık çayırlarda, otlaklarda, bahçelerde, yol kenarlarında ve diğer çiçekli bitki örtüsünün yoğun olduğu alanlarda bulunurlar. Tarımsal ekosistemlerde de sıkça rastlanır.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Yetişkin bireyler genellikle yaz aylarında (Haziran'dan Ağustos'a kadar) gözlemlenir. Dişiler yumurta keselerini genellikle bitki yaprakları arasına veya saplarına bırakır ve yavrular çıkana kadar onları koruyabilirler.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Runcinia grammica da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Runcinia grammica da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Runcinia grammica gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler. Tarımsal alanlarda biyolojik mücadele ajanı olarak da önemli bir potansiyele sahiptirler."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
araneae - Runcinia grammica - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1266/Runcinia_grammica (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2166453 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Spider Recording Scheme - Summary for Runcinia grammica (Araneae): Özellikle İngiltere'deki habitat ve ekoloji bilgileri.
Kaynağa Erişim: https://srs.britishspiders.org.uk/portal.php/p/Summary/s/Runcinia+grammica