Pistius truncatus

Pistius truncatus, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait, belirgin ve tıknaz görünümüyle dikkat çeken bir örümcek türüdür. Bu familyanın üyeleri, ağ örmek yerine avlarını pusu kurarak yakalamalarıyla tanınır. Pistius cinsi, geniş ve yassı karınları ile karakterizedir, bu da onların çiçekler veya yapraklar üzerinde kamufle olmalarını sağlar.

Pistius truncatus, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1772 yılında Peter Simon Pallas tarafından Aranea truncata adıyla tanımlanmış, daha sonra 1837 yılında Carl Ludwig Koch tarafından Pistius cinsine dahil edilmiştir. "Truncatus" tür adı Latince "kesik" veya "budanmış" anlamına gelir ve muhtemelen örümceğin karapaksının veya karnının arkasındaki belirgin, köşeli veya kesik gibi görünen yapıya atıfta bulunur.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Pistius truncatus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Pistius Simon, 1875
Tür (Species): Pistius truncatus (Pallas, 1772)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Pistius truncatus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik biyocoğrafik bölgesinde geniş bir yayılıma sahip bir türdür. Avrupa'nın büyük bir kısmı, Türkiye, Kafkasya, Rusya (Uzak Doğu dahil), İran ve Çin'de bulunur.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Pistius truncatus yer almaktadır ve ülkenin çeşitli coğrafyalarından kayıtları mevcuttur. İstanbul'da da uygun habitatlarda, özellikle çalılıklar, orman kenarları ve ağaç tepelerinde karşılaşılması oldukça mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Pistius truncatus diğer yengeç örümceklerine göre orta büyüklükte sayılabilir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 8 ila 9 milimetre arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 5 milimetre arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, Pistius cinsinin ayırt edici özelliği olan geniş ve genellikle yassılaşmış, köşeli bir karın yapısına sahiptir. Vücutları genellikle tüylüdür.
Genel Görünüm: Ana rengi genellikle yeşilimsi, sarımsı veya kahverengimsi tonlarda olup, bitki örtüsü arasında mükemmel bir kamuflaj sağlar. Renklerini çevrelerine uyum sağlamak için birkaç gün içinde değiştirebilirler.
Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Geniş ve genellikle üzerinde belirgin desenler veya çizgiler bulunur.
Bacaklar: Vücutla aynı renk tonlarında ve kıllıdır. Ön iki çift bacak, tipik yengeç örümceklerinde olduğu gibi avı yakalamak için daha güçlü ve yana doğru açılmış bir duruşa sahiptir.
Karın (Opisthosoma): Dişilerde özellikle belirgin şekilde geniş ve köşeli bir yapıya sahiptir. Bu özellik, türün tanınmasında önemli bir ipucudur. Karın üzerinde genellikle kamuflajı destekleyen karmaşık desenler veya lekeler bulunur.
Ayırt Edici Özellikler: Pistius truncatus'u diğer örümceklerden ayıran en önemli özelliklerden biri, tıknaz gövdesi ve özellikle dişilerde geniş, neredeyse budanmış gibi duran karın yapısıdır. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Pistius truncatus, geniş ve köşeli karın yapısıyla diğer yengeç örümceklerinden ayrılan, oldukça ilginç bir türdür. Bitki örtüsü üzerinde mükemmel kamuflaj yeteneği sayesinde fark edilmesi zordur. Türkiye'de de yaygın olarak bulunan bu örümcekler, orman kenarları ve çalılıklar gibi habitatlarda önemli birer avcıdır. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; doğanın karmaşık ekosistemindeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde kritik bir rol oynarlar."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Pistius truncatus, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için çiçekler, yapraklar, çalılıklar ve ağaç tepeleri gibi yerlerde kamufle olurlar. Renk değiştirme yetenekleri, onları ortamlarına mükemmel bir şekilde uyum sağlamalarını sağlar.
Avlanma Davranışı: Üzerlerine veya yakınlarına gelen küçük böcekleri (sinekler, arılar, kelebekler ve diğer polen taşıyıcı böcekler) ani ve hızlı bir hareketle güçlü ön bacaklarıyla yakalarlar.
Habitat Tercihi: Genellikle ormanlık alanların kenarları, çalılıklar, ağaç tepeleri ve çiçekli bitki örtüsünün bulunduğu açık alanlar gibi habitatlarda bulunurlar.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Yetişkin bireyler genellikle Mayıs'tan Haziran'a kadar gözlemlenir. Dişiler yumurta keselerini korunaklı bir yere (örn. yaprak altı, kabuk arası) bırakır ve yavruların gelişimini sağlar.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Pistius truncatus da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Pistius truncatus da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Pistius truncatus gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler. Bu türlerin doğal ortamlarının korunması büyük önem taşımaktadır."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
araneae - Pistius truncatus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/1287/Pistius_truncatus (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2166432 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Wikipedia - Pistius truncatus (Türkçe): Tür hakkında genel bilgiler.
Kaynağa Erişim: https://tr.wikipedia.org/wiki/Pistius_truncatus