Pireneitega armeniaca

Harika bir örümcek türü daha! Pireneitega armeniaca, Agelenidae familyasına (Huni Ağ Örümcekleri) ait, özellikle Türkiye ve Kafkasya bölgesinde yayılış gösteren bir örümcek türüdür. Bu tür de Pireneitega cinsinin diğer üyeleri gibi genellikle tünel ağları kurmalarıyla bilinirler.

Pireneitega armeniaca: Detaylı Bilgiler

Türkçe Adlandırma: Pireneitega armeniaca için yaygın olarak kabul görmüş spesifik bir Türkçe isim bulunmamaktadır. Bilimsel adıyla anılması daha yaygındır. "Pireneitega" cinsi, ismini Pirene Dağları'ndan almış olabilir, ancak bu türün dağılımı daha çok Doğu Avrupa ve Kafkasya'yı kapsar. "Armeniaca" ise Latince'de "Ermenistan'a ait" anlamına gelir, türün Kafkasya bölgesindeki yayılışına atıfta bulunur.

Pireneitega armeniaca, Agelenidae familyasına ait orta boyutlu, zehirli bir örümcek türüdür. İlk kez 1978 yılında İtalyan araknolog Paolo Marcello Brignoli tarafından Agelena armeniaca adıyla tanımlanmıştır. Daha sonra Pireneitega cinsine aktarılmıştır.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Pireneitega armeniaca'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

• Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
• Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
• Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
• Infra Takım (Infraorder): Araneomorphae (Gerçek Örümcekler)
• Familya (Family): Agelenidae C. L. Koch, 1837 (Huni Ağ Örümcekleri)
• Cins (Genus): Pireneitega Kishida, 1955
• Tür (Species): Pireneitega armeniaca (Brignoli, 1978)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Pireneitega armeniaca, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Türkiye ve Kafkasya Bölgesi'nden (Gürcistan, Azerbaycan, Ermenistan) kaydedilmiştir. Özellikle Türkiye'nin kuzeydoğu kısımlarından, Kafkasya'ya yakın bölgelerden raporlanmıştır.

Türkiye'de bu türün varlığına dair bilimsel kayıtlar bulunmaktadır. Türkiye örümcek faunası listelerinde Pireneitega armeniaca adı geçmektedir. Dolayısıyla, özellikle Türkiye'nin Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgeleri'nin doğu kesimlerinde, Kafkasya sınırına yakın uygun habitatlarda bu türle karşılaşmanız mümkündür. İstanbul'da doğrudan bir kaydı olmasa da, Türkiye genelindeki dağılışı dikkate alındığında potansiyel olarak bulunabileceği düşünülebilir, ancak ana yayılış alanı daha çok doğu bölgeleridir.

Fiziksel Özellikler

• Boyut: Orta boyutlu bir örümcektir. Spesifik vücut uzunlukları yaygın literatürde kolayca bulunmayabilir, ancak Pireneitega cinsinin diğer üyelerine benzer boyutlardadır.
• Renk: Genellikle kahverengi tonlarında olup, üzerinde kamuflaj sağlamaya yardımcı olan desenler bulunabilir.
• Türün tanımlayıcı özellikleri arasında, özellikle genital organların (erkek palpleri ve dişi epigyn/vulva) morfolojisi büyük önem taşır.
• Ayırt Edici Özellikler:Huni Ağları: Pireneitega armeniaca, diğer Agelenidae üyeleri gibi, tipik olarak zemin seviyesinde, taşların, kütüklerin altında veya diğer korunaklı yerlerde huni şeklinde ipek ağlar inşa eder. Ağın geniş kısmı avı yakalamak için bir tuzak görevi görürken, dar tünel kısmı örümceğin saklandığı ve pusuya yattığı yerdir.
• Genital Morfoloji: Bu türün ve cinsin diğer türlerinin kesin teşhisi, özellikle erkek palpleri ve dişi epigyn gibi üreme organlarının yapısının detaylı incelenmesini gerektirir. Bilimsel yayınlarda genellikle bu organların çizimleri veya mikroskopik görüntüleri yer alır.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Pireneitega armeniaca, Türkiye ve Kafkasya bölgesine özgü bir huni ağ örümceğidir. Genellikle dağlık ve ormanlık alanlardaki kaya çatlakları, taş altları gibi korunaklı yerlerde bulunur. Diğer huni ağ örümcekleri gibi gizli bir yaşam sürerler ve ağlarını yer seviyesine yakın kurarlar. Zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz; ekosistemdeki böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli rol oynayan faydalı canlılardır. Bu türün korunması, bölgemizdeki biyoçeşitliliğin sürdürülebilirliği için önemlidir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

• Yuva Yapısı: Pireneitega armeniaca, tipik olarak zemin seviyesinde, taşların, kütüklerin, yaprak döküntüsünün altında veya kaya çatlakları arasında huni şeklinde ipek ağlar inşa eder.
• Habitat Tercihi: Türkiye ve Kafkasya'daki kayıtlarına dayanarak, genellikle ormanlık alanlar, dağlık ve taşlık araziler, çalılıklar ve nemli, korunaklı mikrohabitatlarda bulunur. Özellikle yüksek rakımlı alanlarda veya mağara girişlerinde de görülebilirler.
• Yaşam Tarzı: Ağlarının içinde pusu kurarak avlanan pasif avcılardır. Gündüzleri genellikle yuvalarının içinde gizlenirler.

Beslenme ve Üreme

• Diyet: Etçil (karnivor) türlerdir. Başlıca avları, ağlarına takılan küçük böcekler ve diğer omurgasızlardır.
• Üreme: Üreme döngüleri ve spesifik detaylar hakkında sınırlı bilgi bulunmakla birlikte, diğer Agelenidae üyelerinde olduğu gibi dişilerin yumurta kesesi (kokon) ürettiği ve yavrulara bir süre bakıcılık yaptığı düşünülmektedir.

Zehir ve Tıbbi Önem

• Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Pireneitega armeniaca da zehirlidir. Avlarını felç etmek ve sindirmek için zehir kullanırlar.
• İnsanlar İçin Tehlikesi: Pireneitega armeniaca'nın insanlar için tehlikesi düşüktür ve genellikle tıbbi açıdan önemsiz kabul edilir. Genellikle agresif değillerdir ve sadece sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırık vakaları nadirdir.
• Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Pireneitega armeniaca'nın zehri, insanlar için ciddi bir sağlık riski taşımaz. Bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer şekilde lokal ağrı, kızarıklık ve şişlik gibi hafif semptomlar görülebilir. Bu semptomlar genellikle kendiliğinden kısa sürede geçer ve tıbbi müdahale gerektirmez. Bu örümcekler doğal yaşamın bir parçasıdır ve insanlarla temasları genellikle nadirdir. Halk arasında korkulan türlerin aksine, ekosistem için faydalı canlılardır."
• Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Olası bir ısırık durumunda görülebilecek semptomlar şunları içerebilir:
• Isırık bölgesinde hafif ağrı, kızarıklık ve şişlik.
• Kaşıntı veya hafif bir rahatsızlık hissi.
• Bu semptomlar genellikle kısa sürede (birkaç saat ila birkaç gün içinde) kendiliğinden geçer ve çoğu zaman tıbbi müdahale gerektirmez.
• Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir antidot bulunmamaktadır. Tedavi genellikle semptomatik ve destekleyicidir:

1. Sakin Kalın: Panik yapmaktan kaçının.
2. Isırık Bölgesini Temizleyin: Sabun ve su ile nazikçe yıkayın.
3. Soğuk Uygulayın: Ağrı ve şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk kompres uygulayın.
4. Ağrı Kesici: Ağrı ve rahatsızlık için reçetesiz satılan ağrı kesiciler (örneğin parasetamol veya ibuprofen) kullanılabilir.
5. Tıbbi Yardım: Semptomlar şiddetlenirse (örn. aşırı şişlik, yayılan kızarıklık, şiddetli ağrı), alerjik bir reaksiyon belirtileri (nefes darlığı, kurdeşen, yüz veya boğazda şişlik) ortaya çıkarsa veya ısırık bölgesinde enfeksiyon belirtileri varsa bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır. Ancak bu durumlar, bu tür örümcekler için oldukça nadirdir.

Türkiye'deki Pireneitega armeniaca Kayıtları

Pireneitega armeniaca, Türkiye'de bulunan ve kaydedilmiş bir örümcek türüdür. Türkiye örümcek faunası listelerinde yer almaktadır. Özellikle Türkiye'nin kuzeydoğu kesimlerinden, Kafkasya'ya yakın bölgelerden (örneğin Ardahan, Kars gibi illerden) raporlanmıştır. Dolayısıyla, Türkiye'nin doğu ve kuzeydoğu bölgelerindeki uygun dağlık ve ormanlık habitatlarda bu türle karşılaşmanız mümkündür. İstanbul'da doğrudan bir kaydı bulunmamaktadır ve bu türün ana yayılış alanı daha çok doğu bölgeleriyle sınırlıdır.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

1. World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, tür bilgileri ve dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
2. Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
3. araneae - Pireneitega armeniaca - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları ve Avrupa/Kafkasya'daki dağılım bilgileri (Türkiye de dahil olmak üzere).
4. Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/specieskey/655/Pireneitega (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
5. Global Biodiversity Information Facility (GBIF): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
6. Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2141566 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
7. "Diversity and Conservation of Endemic Spiders (Arachnida: Araneae) in Turkey" - O. Seyyar, N. Topçu, M. Demir (2017): Türkiye'deki endemik örümcek türlerini listeleyen bir makaledir ve Pireneitega armeniaca'yı da içermektedir.
8. Kaynağa Erişim: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/428586 (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
9. "Picking pearls from the Silk Road: Insights into the spider (Arthropoda, Araneae) diversity in Georgia from the CaBOL project. Part I - Caucasiana" - Seropian et al. (2023): Kafkasya'daki örümcek çeşitliliği üzerine güncel bir yayın olup, Pireneitega armeniaca'nın da Kafkasya Ekolojik Bölgesi'nde ilk kez kaydedildiğini belirtir. Kaynağa Erişim: https://caucasiana.pensoft.net/article/107049/ (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).
10. Brignoli, P. M. (1978a): Türün orijinal tanımlamasını içeren bilimsel yayın.
11. Brignoli, P. M. (1978a). Ragni di Turchia V. Sulla presenza in Anatolia di Tegenaria armeniaca Brignoli, 1978 (Araneae, Agelenidae). Bulletin du Muséum National d'Histoire Naturelle Paris (3) 498, Zool. 346: 1251-1258. (Erişim tarihi: 16 Haziran 2025).