Passer hispaniolensis

Passer hispaniolensis, ötücü kuşlar takımı Passeriformes içinde, serçegiller familyası Passeridae'ye ait, son derece sosyal ve sürüler halinde yaşayan bir türdür. Halk arasında Söğüt Serçesi veya İspanyol Serçesi olarak bilinir. Söğüt Serçesi, büyük ve yoğun koloniler halinde yuva kurma alışkanlığı ve yaşam alanlarındaki sulak alanlara yakınlığı ile dikkat çeker. Ev Serçesi (P. domesticus) ile yakın akrabadır ve yayılım alanlarında onunla melezlenebilir.

1. Genel Bilgiler ve Taksonomik Konum

Söğüt Serçesi, Akdeniz havzası, Kanarya Adaları, Ortadoğu ve Orta Asya'da geniş bir coğrafyada yayılış gösterir. Doğu popülasyonları göçmen iken, batı popülasyonları çoğunlukla yerleşiktir. Türkiye, bu türün geniş bir alanda ürediği ve yıl boyunca bulunduğu önemli bir merkezdir.

Taksonomik sınıflandırması şöyledir:

• Âlem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
• Şube (Phylum): Chordata (Kordalılar)
• Sınıf (Class): Aves (Kuşlar)
• Takım (Order):: Passeriformes (Ötücü Kuşlar)
• Aile (Family):: Passeridae (Serçegiller)
• Cins (Genus):: Passer
• Tür (Species):: Passer hispaniolensis (Temminck, 1820)

2. Fiziksel Özellikler ve Morfoloji

• Boyut: Yaklaşık 14–16 cm uzunluğundadır; Ev Serçesi'ne benzer boyutta, ancak genellikle daha narin yapılıdır.
• Erkek (Üreme Dönemi) (Ayırt Edici Özellik): Erkeğin tüy deseni, onu Ev Serçesi'nden net bir şekilde ayırır:
• Kafa: Başı ve tepesi zengin kestane-kahverengi renktedir (Ev Serçesi'nde gri tepe vardır).
• Gerdanlık ve Yanlar: Ev Serçesi'ne göre daha geniş ve belirgin siyah bir gerdanlığa (bib) ve vücudun yanlarında (flanklar) yoğun siyah çizgilere sahiptir. Bu çizgilenme, en güvenilir ayırıcı özelliktir.
• Sırt: Sırtı ve omuzları da koyu çizgilerle kestane kahverengisidir.
• Dişi: Dişiler, Ev Serçesi dişilerine çok benzerdir; ancak genellikle daha soluk, alt kısımları daha az belirgin ve sırt çizgileri daha belirgindir.

3. Ekolojik ve Biyolojik Davranışlar

• Sosyal Yaşam: Söğüt Serçesi, ailedeki en sürücül türlerden biridir. Beslenme, tünekleme ve özellikle üreme döneminde büyük koloniler (binlerce bireyden oluşabilir) halinde yaşarlar.
• Yuvalama: Yuvalarını genellikle söğüt, kavak, okaliptüs gibi ağaçların yoğun dalları arasına, iç içe geçmiş yığınlar halinde inşa ederler. Bu yuvalar kaba, büyük ve küreseldir. Habitat tercihinden dolayı Türkiye'de Söğüt Serçesi olarak anılır.
• Habitat: Sulak alanlara yakın çalılıklar, nehir kenarındaki söğüt ve kavaklıklar, geniş tarım arazileri ve stepleri tercih eder. İnsan yerleşimlerine Ev Serçesi kadar bağımlı değildir.
• Diyet: Diyeti çoğunlukla tohumlardan (özellikle ot ve yabani ot tohumları) oluşur. Tarım arazilerinde buğday, arpa gibi tahıl tanelerini de tüketir. Üreme döneminde civcivleri beslemek için yüksek oranda böcek (çekirge, tırtıl) ve diğer omurgasızları avlar.

4. Koruma Durumu ve Önemi

• Koruma Durumu: Geniş yayılış alanı ve yüksek popülasyon yoğunluğu nedeniyle küresel olarak IUCN tarafından "Asgari Endişe" (Least Concern - LC) olarak sınıflandırılmıştır. Ancak yerel popülasyonları, habitat kayıplarına karşı hassastır.
• Ekolojik Rolü: Tohum tüketimiyle yabani ot popülasyonlarını kontrol etmeye yardımcı olur ve üreme döneminde böcek tüketimiyle tarıma dolaylı fayda sağlar. Büyük koloniler oluşturması nedeniyle, özellikle sulak ve nehir kenarı habitatlarının korunması açısından önemli bir gösterge türüdür.

Araştırma: Ahmet Taşçı Yaban Hayatı Bilimcisi

• Kaynaklar:
• Summers-Smith, J. D. (1988). The Sparrows: A Study of the Genus Passer. T. & A.D. Poyser.
• Svensson, L., Mullarney, K., & Zetterström, D. (2009). Collins Bird Guide. HarperCollins.
• BirdLife International. (2018). Passer hispaniolensis. The IUCN Red List of Threatened Species 2018.

Fotoğraf: Can KARAYEL