Ozyptila atomaria

Ozyptila atomaria, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait küçük bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, ağ örmek yerine avlarını pusu kurarak yakalamalarıyla tanınır. Ozyptila cinsi, genellikle yassı vücut yapılarıyla ve bu sayede ağaç kabukları veya zemin üzerinde mükemmel kamufle olabilmeleriyle dikkat çeker.

Ozyptila atomaria, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1801 yılında Alman botanikçi ve entomolog Georg Wolfgang Franz Panzer tarafından Aranea atomaria adıyla tanımlanmış, daha sonra 1881 yılında İngiliz zoolog Octavius Pickard-Cambridge tarafından Ozyptila atomaria adıyla revize edilmiştir. "Atomaria" adı, bu örümceğin küçük boyutuna veya bulunduğu yerdeki dağılımına atıfta bulunabilir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Ozyptila atomaria'nın bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Ozyptila Simon, 1864
Tür (Species): Ozyptila atomaria (Panzer, 1801)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Ozyptila atomaria, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre Palearktik biyocoğrafik bölgesinde yayılım gösteren bir türdür. Bu dağılım Avrupa'nın büyük bir kısmını, özellikle Batı ve Orta Avrupa'yı kapsamaktadır. Büyük Britanya'da da oldukça yaygındır.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve cinsinin Türkiye'deki 11 türünden biridir. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Ozyptila atomaria yer almaktadır. İstanbul'da da uygun habitatlarda, özellikle otsu ve fundalık alanlarda karşılaşılması mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Ozyptila atomaria, Ozyptila cinsinin Avrupa'daki en iri türüdür.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 4 ila 6 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4 mm arasındadır.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, yassı ve tüylü/kıllı bir vücut yapısına sahiptir. Bu yassılık, ağaç kabuklarının veya zemin üzerindeki döküntülerin arasında kamufle olmalarına yardımcı olur.
Genel Görünüm: Ana rengi genellikle soluk sarımsı ila kızılımsı sarı arasında değişir. Genellikle sarımsı-kahverengimsi bir renge sahiptirler.
Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Açık kahverengi olup, her iki yanda ikişer adet koyu kahverengi şerit bulunur. Orta kısmında parlak, geniş bir şerit de olabilir.
Bacaklar: Açık renkli olup, prosomadaki şeritlere benzer geniş koyu kahverengi lekelerle kaplıdır. Ön iki çift bacak, tipik yengeç örümceklerinde olduğu gibi avı yakalamak için daha güçlü ve yana doğru açılmış bir duruşa sahiptir.
Karın (Opisthosoma): Beyazımsı kahverengi olup, dağınık benekler, koyu kahverengi lekeler ve desenlerle bezelidir.
Ayırt Edici Özellikler: Cinsinin Avrupa'daki en iri türü olması ve prosoma ile bacaklarındaki belirgin şerit ve lekeler, bu türün morfolojik olarak ayırt edilmesinde yardımcı olur. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Ozyptila atomaria, özellikle yassı vücut yapısı ve kahverengimsi tonlarıyla zemin veya ağaç kabukları üzerinde mükemmel kamufle olan bir yengeç örümceği türüdür. Türkiye'de de bulunan bu örümcekler, çayır ve fundalık alanların doğal avcılarıdır ve böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir; bu tür, doğanın gizemli canlılarından biridir."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Ozyptila atomaria, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için çayır ve fundalık tabanlarındaki döküntüde, yaprak çöpü arasında veya ağaç kabuklarının altında gizlenerek kamufle olurlar. Yassı vücutları sayesinde dar aralıklara kolayca girebilirler.
Avlanma Davranışı: Yerde veya bitki örtüsü üzerinde hareket eden küçük böcekleri (karıncalar, böcek larvaları, küçük sinekler vb.) ani bir hareketle güçlü ön bacaklarıyla yakalarlar.
Habitat Tercihi: Genellikle nemli çayırlar, fundalıklar, ormanlık alanların tabanı ve yaprak döküntüsünün yoğun olduğu yerler gibi habitatlarda bulunurlar. Yetişkin bireyler her iki cinsiyetten de gündüzden çok geceleri daha aktiftir. Kar altında bile aktif oldukları tespit edilmiştir.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Erkeklerine yılda iki sefer, ilkbaharda (Nisan-Mayıs ayları) ve yaz sonunda (Ağustos-Eylül ayları) yoğun olarak rastlanır. Yumurta kesesi, dişiler tarafından yerde veya bitki döküntüsünde koruma altına alınır.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Ozyptila atomaria da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Ozyptila atomaria da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir. Bazı kaynaklar, ısırığın arı sokmasına benzer bir ağrıya neden olabileceğini belirtir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Ozyptila atomaria gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
araneae - Ozyptila atomaria - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/233/Ozyptila_atomaria (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2165244 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.
Kaynağa Erişim: http://www.spidersofturkey.info (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Ozyptila atomaria - Vikipedi: Türün Türkçe Vikipedi sayfası.
https://www.inaturalist.org/photos/267656747