Heriaeus spinipalpus

Heriaeus spinipalpus, halk arasında "Yengeç Örümcekleri" olarak bilinen Thomisidae familyasına ait küçük ila orta büyüklükte bir örümcek türüdür. Bu familya üyeleri, ağ örmek yerine avlarını pusu kurarak yakalamalarıyla tanınır. Heriaeus cinsi, genellikle kıllı veya tüylü vücutlarıyla ve bitki örtüsü üzerinde mükemmel kamuflaj yetenekleriyle dikkat çeker.

Heriaeus spinipalpus, Thomisidae familyasına ait zehirli bir örümcek türüdür. İlk olarak 1965 yılında Loerbroks tarafından tanımlanmıştır. "Spinipalpus" tür adı, Latince "dikenli palpus" anlamına gelir ve erkek örümceklerin palpuslarında (duyu organları) bulunan belirgin dikenli yapıya atıfta bulunur, bu da türün teşhisinde önemli bir morfolojik özelliktir.

Taksonomik Sınıflandırma ve Dağılım

Taksonomik Konum

Heriaeus spinipalpus'un bilimsel sınıflandırması şu şekildedir:

Alem (Kingdom): Animalia (Hayvanlar)
Şube (Phylum): Arthropoda (Eklembacaklılar)
Sınıf (Class): Arachnida (Örümcekgiller)
Takım (Order): Araneae (Örümcekler)
Familya (Family): Thomisidae Sundevall, 1833 (Yengeç Örümcekleri)
Cins (Genus): Heriaeus Simon, 1875
Tür (Species): Heriaeus spinipalpus Loerbroks, 1983 (Bazı kaynaklarda Loerbroks, 1965 olarak belirtilse de WSC'de 1983 olarak geçmektedir.)

Coğrafi Dağılım ve Türkiye'deki Durumu

Heriaeus spinipalpus, Dünya Örümcek Kataloğu'na göre bilinen dağılımı Güney Avrupa, Kuzey Afrika, Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya'yı kapsamaktadır. Bu, türün özellikle Akdeniz ve yakın doğu coğrafyalarında yaygın olduğunu göstermektedir.

Türkiye'de bu türün varlığı bilimsel olarak kayıt altına alınmıştır ve yaygın olarak bulunur. Türkiye'nin örümcek faunası listelerinde Heriaeus spinipalpus yer almakta olup, ülkenin çeşitli coğrafyalarından kayıtları mevcuttur. Özellikle Akdeniz iklimi görülen bölgelerde ve kuru otlaklarda yaygın olduğu belirtilmiştir. İstanbul'da da uygun habitatlarda karşılaşılması mümkündür.

Fiziksel Özellikler

Boyut: Heriaeus spinipalpus küçük ila orta büyüklükte bir yengeç örümceğidir.
Dişi: Vücut uzunluğu genellikle 5 ila 7 mm arasındadır.
Erkek: Vücut uzunluğu genellikle 3 ila 4 mm arasındadır ve dişilerden daha küçüktürler.
Gövde Yapısı ve Renk: Bu tür, Heriaeus cinsinin tipik özelliği olan kıllı veya tüylü bir görünüme sahiptir. Vücudunu kaplayan uzun, açık renkli (genellikle beyazımsı veya sarımsı) kıllar, örümceğin avlandığı veya gizlendiği bitki örtüsü arasında mükemmel bir kamuflaj sağlar.
Genel Görünüm: Vücut rengi genellikle soluk sarı, yeşilimsi-sarı veya açık kahverengimsi tonlardadır. Bu renkler, kuru otlar, çiçekler ve bitki sapları arasında neredeyse görünmez olmasını sağlar.
Karapaks (Prosoma / Baş-Göğüs Kısmı): Genellikle açık renkli olup, yoğun tüylerle kaplıdır.
Bacaklar: Vücutla aynı renk tonlarında ve belirgin kıllara sahiptir. Ön iki çift bacak, tipik yengeç örümceklerinde olduğu gibi avı yakalamak için daha güçlü ve yana doğru açılmış bir duruşa sahiptir.
Karın (Opisthosoma): Oval bir şekle sahip olup, karapaks ile benzer renkte ve yoğun tüylerle kaplıdır. Bazı bireylerde karın üzerinde belirsiz koyu lekeler veya desenler bulunabilir.
Ayırt Edici Özellikler: Diğer Heriaeus türleri gibi, H. spinipalpus'un en belirgin özelliği yoğun tüylü vücududur. Ancak tür adı olan "spinipalpus", erkek palpal organlarındaki dikenli yapılarla ayırt edici bir özelliğe işaret eder. Kesin teşhis, özellikle erkek palpal organlarının ve dişi epigyne yapısının detaylı mikroskopik incelenmesiyle belirlenir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Heriaeus spinipalpus, özellikle erkeklerinin palpuslarındaki dikenli yapılarla karakterize olan, ülkemizde de yaygın bir yengeç örümceği türüdür. Kuru otlaklar ve bitki örtüsü arasında mükemmel kamufle olabilen bu örümcekler, tarımsal ekosistemlerde ve doğal habitatlarda böcek popülasyonlarının dengelenmesinde önemli bir rol oynarlar. Zehirleri insanlar için tehlikeli değildir ve doğanın faydalı canlılarıdır."

Yaşam Biçimi ve Habitat

Yaşam Tarzı: Heriaeus spinipalpus, diğer yengeç örümcekleri gibi aktif avcılar değildir, pusu avcılarıdır. Ağ örmezler. Bunun yerine, avlarını beklemek için çiçekler, kuru otlar, çalılar ve diğer otsu bitki örtüsü üzerinde kamufle olurlar. Uzun tüyleri ve rengi, bulundukları ortamda neredeyse görünmez olmalarını sağlar.
Avlanma Davranışı: Özellikle çiçekleri ve bitki örtüsünü ziyaret eden küçük böcekleri (sinekler, arılar, kelebekler, böcek larvaları vb.) avlarlar. Avlarını güçlü ön bacaklarıyla hızla kavrarlar.
Habitat Tercihi: Genellikle kuru otlaklar, bozkırlar, orman kenarları, çalılıklar ve güneşli bahçeler gibi açık ve sıcak habitatlarda bulunurlar. Bitki örtüsünün yoğun olduğu, çiçekli alanları tercih ederler.
Üreme ve Yaşam Döngüsü: Erkek ve dişi bireylere genellikle Mayıs ve Ağustos ayları arasında rastlanır. Dişiler yumurta keselerini genellikle bir ipek tabakasıyla sararak uygun bir bitkinin yaprağına veya sapına yerleştirir ve yavrular çıkana kadar bu keseyi korur.

Zehir ve Tıbbi Önem

Zehirli Olup Olmadığı: Evet, tüm gerçek örümcekler gibi Heriaeus spinipalpus da zehirlidir. Zehirleri, avlarını felç etmek ve sindirmek için kullanılır.
İnsanlar İçin Tehlikesi: Thomisidae familyasının zehirleri insanlar için ciddi bir tehdit oluşturmaz. Heriaeus spinipalpus da dahil olmak üzere bu örümcekler genellikle küçük boyutludur ve zehirleri, avladıkları böcekler üzerinde etkili olacak şekilde evrimleşmiştir. İnsanlar tarafından ısırılma olasılığı oldukça düşüktür; çünkü genellikle insanlardan kaçınma eğilimindedirler ve ancak sıkıştırıldıklarında veya kendilerini tehdit altında hissettiklerinde ısırırlar. Isırsalar bile, insan üzerinde hafif kaşıntı, kızarıklık, lokal ağrı veya şişlik dışında herhangi bir toksik ya da alerjik etki yarattığı belgelenmemiştir. Zehirleri, bal arısı sokması veya sivrisinek ısırığı gibi çok hafif lokal reaksiyonlara neden olabilir.
Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi'nin görüşleri: "Yengeç örümcekleri, ekosistemdeki böcek popülasyonlarının doğal kontrolünde önemli bir rol oynayan faydalı canlılardır. Heriaeus spinipalpus gibi türlerin zehirleri insanlar için zararsızdır. Onlar doğanın dengesinin bir parçasıdır ve rahatsız edilmedikçe insanlara zarar vermezler."
Isırık Durumunda Beklenen Etkiler: Çok nadir bir ısırık durumunda, arı sokmasına benzer, geçici bir kaşıntı, kızarıklık ve lokal ağrı görülebilir. Belirtiler genellikle birkaç saat içinde kendiliğinden iyileşir.
Tedavi Prosedürü (İlk Yardım): Özel bir tedavi gerektirmez. Isırık bölgesi sabunlu suyla temizlenerek soğuk kompres uygulanabilir. Gerekirse ağrı kesici alınabilir. Belirtiler 24 saatten fazla sürer veya kötüleşirse bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Bilgi ve Araştırma: Ahmet Taşçı – Yaban Hayatı Bilimcisi

Kaynaklar

World Spider Catalog (WSC): Örümcek taksonomisi, familya, cins ve tür bilgileri, dağılımları için en güncel ve kapsamlı veritabanlarından biridir.
Kaynağa Erişim: World Spider Catalog (2024). World Spider Catalog. Version 25.5. Natural History Museum Bern, online at http://wsc.nmbe.ch. doi: 10.24436/2 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
araneae - Heriaeus spinipalpus - Spiders of Europe: Türün morfolojik detayları, dağılımı, habitatı ve fenolojisi hakkında bilgi.
Kaynağa Erişim: https://araneae.nmbe.ch/data/533/Heriaeus_spinipalpus (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
GBIF (Global Biodiversity Information Facility): Türün taksonomik bilgileri ve dünya üzerindeki gözlem kayıtları.
Kaynağa Erişim: https://www.gbif.org/species/2167225 (Erişim tarihi: 22 Haziran 2025).
Türkiye Örümcekleri Kontrol Listesi (spidersofturkey.info): Türkiye'deki örümcek faunası için güncel bir kaynak.